MANAWA filsafat Jawa iku ngegungake ide lan ngasorake materi, pancen ora bisa diselaki. Kapara maneka warna panemu sarta gegebengan Jawa mratelakake adeg-adeg kang asipat antimateri. Wong Jawa luwih katrem ngrumit-ngrumitake sarta ngunggulake tata krama lan alusing budi. Kepriyayen lan kabudayan adiluhung banjur dadi kadidene agul-agul, yen ora malah tujuan.
Nanging yen dudutan mau dijupuk kanggo nggambarake kahanane manungsa Jawa lan kabudayane, luwih-luwih ing titi mangsa iki, mesthi banjur akeh lupute. Jroning swasana kesejagadan kaya mangkene, kaya ora tinemu nalar manawa "Jawa" tansah digambarake kaya sing wis kelakon ing wingi uni utawa "Jawa" kang tinulis ing pitutur-pitutur luhur.
Pancen, wong Jawa isih padha ngarani manawa urip ing alam donya iki ibarat mung mampir ngombe. Mung sedhela saka perangane laku sing luwih dawa. Gandheng mung sedhela, mula banjur kudu dimaknani supaya nduwe teges.
Nanging perkara "ngombe" wae, Jawa ya nduwe angger-angger. Ora sasenenge, ora sakuwate. Ana ukuran lan takerane sing bisa dilacak saka pratelan candrane wong ngombe. Upamane, yen ngombene mung sasloki, arane eka padma sari. Yen rong sloki, dwi amartani. Tegese isih ing tataran kang bisa diarani "apik tur murakabi awak".
Nanging yen wis luwih saka kuwi, apa maneh yen wis kliwat takeran, bakal ora becik kedadeane. Upamane yen nganti sepuluh sloki, bakal kaya wangkene yaksa, dasa yaksa wangke. Siang apik? Ya samadya wae.
Temene, wong Jawa uga ora bisa diarani nyingkur saka kadonyan tenan. Wong bisa diarani "wis dadi wong" yen wis kadunungan wisma, wanita, turangga, kukila, lan curiga. Tegese, wis nduwe omah, bojo, tumpakan, manuk utawa oceh-ocehan sing bisa dirungokake, lan keris minangka pusakane. Nanging nut ing jaman kelakone, mesthi wae sing diarani turangga, kukila, lan curiga mau uga ngalami owah-owahan, sanajan konsepsi lan substansine tetep.
Nanging apa yen wis kedunungan kabeh mau banjur ateges bakal mulya? Apa pancen kamulyan iku sing dadi tujuane urip?
Jebule ora. Sora-orane, urip iku ora mung kanggo mburu kamulyan. Sebab, apa tegese kamulyan yen ing kono ora ana katentreman.
Upamane ngene. Apa tegese omah gedhe magrong-magrong, bojo bebasan ayune ora kalah karo widadari, arep menyang ngendi-ngendi uga wis sumadiya tumpakan sing nduwe gengsi, kanggo mat-matan lan rungon-rungon ing omah uga ana, klebu ìpusakaî kayadene titel lan gelar ing jaman saiki (kapara katebelece!), nanging kabeh mau mung marakake turu ora bisa angler lan menyang endi-endi rumangsa ora aman?
Pancen, kanthi samubarang mau, bakal luwih gampang anggone nanjakake uripe. Nanging sisip sembire, yen kurang prayitnane, kamulyan mau mung bakal njlomprongake marang kasangsarane jiwa.
Urip Ngaya
Sajrone urip saben dinane, manawa ana wong sing ngoyak bandha donya wae, bakal dianggep ngaya uripe. Tur iki uga diarani dudu Jawa. Sebab, urip Jawa iku tentrem lan laras sajroning batin, jalaran bab-bab sing asipat materi dianggep ora bisa marakake marang ketentreman.
Mula, ora nggumunake manawa aluwung "mangan ora mangan kumpul" timbang "crah agawe bubrah". Apa tegese padha rebut rejeki yen tundhone mung gawe pethal anggone padha paseduluran utawa memitran. Kosokbaline, aluwung tetep padha kumpul, antarane "sing mangan" lan "sing ora mangan", jalaran ing kono iku keguyuban lan kerukuan bisa thukul sarta ngrembaka.
Kanthi rada ekstrem, gambaran mau uga kawengku ing pratelan "tinimbang numpak Mercy mbrebes mili aluwung mikul dhawet ura-ura". Sepisan maneh, iki saya nandhesake manawa bandha-donya iku ora perlu, sing luwih wigati tentreme ati.
Luwih-luwih maneh, isih ana unen-unen "nyawa mung gadhuhan, bandha donya mung sampiran". Apa sebabe? Bandha donya kuwi bisa sirna, drajad-pangkat uga bisa kliwat.
Yen dibacutake maneh, ana uga kang mratelaake manawa makuthaning urip iku ora dumunung ana ing bandha donya, kalungguhan, drajad-pangkat, lan samubarang kang didarbeni.
Temene, nampik marang gebyaring kadonyan, mburu kesenengan sing mung didhasari dening materi, ora mung ana ing Jawa wae. Ing jagading Islam, upamane, kang diarani wong sufi kuwi ora liya wong kang sarwa prasaja uripe sarta nyingkur marang gebyaring kadonyan.
Awit apa? Jalarane, mbokmanawa wae, saksapa kang ora sarwa mubra-mubra, sing apa-apa keturutan, adhakane padha lali ing purwa duksina. Kosok baline, sok sapa sing lagi nandhang kecingkrangan, apa-apane sarwa kurang, lumrahe banjur padha ngrerepa, cedhak karo Sing Mahakuwasa.
Kejaba saka iku, melik marang kadonyan iku temene ora ana watese. Kapara, keturutan siji bakal marakake kepengin liyane. Mangkono sapiturute. Apamaneh adhakane, ing babagan badha-donya, angel yen wong kuwi dikongkon ndhingkluk. Lumrahe malah padha ndhangak, nyawang sing luwih dhuwur.
Mula ora jeneng aneh yen wong Jawa banjur nduwe unen-unen "aluwung mikul dhawet nanging sinambi ura-ura tinimbang numpak mercy nanging karo mbrebes mili" mau. Aluwung badan wadhag iki katone rekasa, nanging batin rumangsa mulya.
Bisa dikompliti maneh pratelan mau nganggo pratelan-pratelan liyane. Upamane "sugih tanpa bandha lan sekti tanpa aji". Tegese sacara harfiah, sugih kuwi ora kudu bandha sing dadi ukurane. Wong bisa wae rumangsa sugih tanpa kedunungan raja-brana. Semono uga ing bab kasekten. Kapara marga ora kadunungan mau, banjur dheweke malah rumangsa sugih.
Nanging pratelan mau apa ora mung kanggo ngeyem-yemi marang sing pancen ora nduwe apa-apa wae? Apa ya kelakon, wong bisa mulya-tentrem lair-batin yen salah siji ing antarane loro, embuh laire embuh batine, embuh kadonyane apa keakheratane, ana sing gothang utawa kurang?
Mesthi wae ora jeneng srakah yen wong banjur kepengin bisa "numpak mercy nanging tetep sinambi ura-ura"? Ora mung merga akomodatif marang gebyare urip sing saya kapitalis. Sebab, kanthi bisa ìnumpak mercyî lan ìura-uraî temen ing kono wong bisa nindakake urip kanthi laras lan jumbuh. Samadya!
http://suaramerdeka.com/v1/index.php/read/kejawen/2008/03/03/294/Samadya-kanthi-Ura-ura-Sinambi-Numpak-Mercy
Tidak ada komentar:
Posting Komentar