tag:blogger.com,1999:blog-49441589666469931412024-02-06T18:56:22.901-08:00nguri-uri kabudayan jawanyawijekke wong jawa sak donya: Indonesia - Malaysia - Suriname - BelandaUnknownnoreply@blogger.comBlogger39125tag:blogger.com,1999:blog-4944158966646993141.post-7973081553072292222010-05-05T22:11:00.000-07:002010-05-05T22:16:31.324-07:00Yen Garwa Dadi Mala<div style="text-align: justify;"><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjwAqtyiBzTKVHJaFHKBHI8vNGvj0iR_TCNgXoUcEuhWwyY39yTDW434W5yEcPalCWz5JdyDDz1f5E2cBjETHL8_g3rVkyCK_8WxWqYI0U0oFY2fBHJFa1sAR053mSzzM_v92qn8oyrOuU/s1600/wayang3.jpg"><img style="margin: 0pt 10px 10px 0pt; float: left; cursor: pointer; width: 175px; height: 179px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjwAqtyiBzTKVHJaFHKBHI8vNGvj0iR_TCNgXoUcEuhWwyY39yTDW434W5yEcPalCWz5JdyDDz1f5E2cBjETHL8_g3rVkyCK_8WxWqYI0U0oFY2fBHJFa1sAR053mSzzM_v92qn8oyrOuU/s320/wayang3.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5468021484102918258" border="0" /></a><span style="font-weight: bold;">BOJO</span>, anak, lan kapara nganti tekan sedulur, kudune dadi kanca kanggo mbangun kulawarga lan njaga praja. Ora mung jiniwit katut, apike salah sijine bakal dadi prayogane kabeh. Nanging kosokbaline, alane salah sijine, bebasan bakal ngglandhang carang saka pucuk.<br /></div><p style="text-align: justify;"> Sekawit sing diarani bojo iku wong liya. Dudu sanak dudu kadang, nanging bareng wis kaiket dening talining palakrama, sing maune dudu sapa-sapa, banjur dadi peranganing urip sing wigati banget.<br /><br />Bojo uga diarani sisihan. Tegese sing nyisihi jroning urip ing satengah-tengahe bebrayan agung. Sisihan iku sing melu bareng nyangga bot-karepotaning urip saben dinane. Kanthi sisihan, sesanggan sing maune abot, merga disangga wong loro, banjur dadi entheng.<br /><br />Ana maneh tembung liyane bojo lan sisihan, yaiku garwa. Sok-sok dikeratabasakake sigaraning nyawa. Diupamakake nyawa siji, yen disigar, sing separo arupa sing lanang lan sing separo maneh sing wadon. Yen mengkono, garwa iku ora mung asiling campuran, nanging arupa persenyawaan.<br /><br />Mokal bisa senyawa yen ora gathuk, ora keplok. Malah ora mung keplok, garwa uga lumrah disebut jodho. Banjur ana sing ngarani, yen mung golek bojo, ning ngendi wae bisa ketemu. Nanging yen jodho, kuwi wis mlebu wenange Sing Murba Jagad.<br /><br />Mesthi wae katrangan lan gambaran, klebu kerata basa mau, ana ing tataran ideal. Ideale wong salaki-rabi, ideale wong jejodhoan utawa omah-omah. Dene wohing jejodhoan mau lumrahe arupa turun utawa anak. Ya anak iku sing kerepe disebut minangka kaskayane wong mbangun bale wisma, luwih aji timbang apa wae, klebu tumpukane raja brana.<br /><br />Ora kalah karo bojo, tumrap wong tuwa anak mujudake “bandha” sing ora bisa ditaker kerta ajine. Ora bisa dibandhingake apa wae.<br /><br />Yen garwa iku sigarane nyawa, anak kerep diupamakake minangka “sempalaning daging-kulit”. Dene wong tuwa, tumrap anak, mujudake “sing ngukir jiwa ragane”. Ora kurang pituduh utama sing asung prentah lan pamrayoga amrih padha bisa anggone ngopeni anak utawa turun.<br /><br />Bojo, yen pancen dudu jodhone, bisa wae pedhot tengah dalan. Senajan wis entuk momongan, ora kurang sing banjur padha pegatan. Akhire dadine tilas bojo utawa tigasan. Nanging yen anak, ora. Ora ana tembung “tilas anak”. Anak tetep anak, senajan bapak lan ibune pepisahan lan duwe sisihan anyar maneh.<br /><br />Kuwi sing njalari tresnane wong tuwa, mbuh kuwi bapak, embuh kuwi ibu, marang anak akeh-akehe ngluwihi tresnane marang bojo. Keladuke tembung, yen bojone njaluk bisa semaya, nanging yen anake sing njaluk, prasasat sadhet-sanyet bakal nuruti anggere bocahe seneng.</p><div style="text-align: justify;"> </div><h4 style="text-align: justify;">“Tanpa Alis”</h4><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Tresna kuwi sing banjur njalari anane “welas tanpa alis”. Pancene mono welas, asih, utawa tresna, nanging lerege mung njlomprongake sing ditresnani.<br />Upamane, saking tresnane marang anak, kabeh apa penyuwune banjur dituruti. Pancen anak dadi seneng, dadi kelegan. Nanging tundhone bisa wae anak mau banjur dadi bocah ugungan merga sapanjaluke bakal keturutan.<br /><br />Ora mung dadi bocah ugungan, nanging suwene-suwe bisa wae dadi bocah ugal-ugalan, kepara banjur tumindak sing ora becik lan ngrugekake bebrayan. Semonoa, wong tuwa condhong mbelani anake dhewe. Malah sok-sok ora perduli anake kuwi salah apa bener, dibelani ngono wae.<br /><br />Sing kaya ngene iki sing diarani welas tanpa alis. Katone tresna, lan pancen sekawit merga saka tresnane, nanging tundhone malah nyilakakake, yen ora malah nyengsarakake bocahe.<br /><br />Pancen, anak sing kudune bisa melu “mikul dhuwur mendhem jero” marang wong tuwa, sok-sok malah dadi mala tumrap kulawarga. Mala kuwi bakal katon luwi ngegla yen keluwarga mau klebu keluwarga kajen keringan, keluwarga sing kerep didadekake tepa tuladha tumrap keluwarga liyane.<br /><br />Apamaneh yen “nyolong pethek”. Nyolong pethek ora merga dikira ora bisa apa-apa nanging jebul nduwe kepinteran utawa kewegigan. Nanging “nyolong petheke”-e merga sing diarane bocah apik-apik jebule tumindake banget-banget olehe nalisir saka bebener lan norma bebrayan agung.<br /><br />Sing kaya mengkono iku ora mung anak sing dadi paragane. Bojo, embuh kuwi sing lanang apa sing wadon, ora kurang-kurang sing malah dadi mala tumrap sisihane, malah nganti tekan keluwargane.<br /><br />Mangka, kaya kang dikandhakake ing ngarep, kudune bojo kuwi sisihan sing bisa melu ngentheng-enthengake sesanggane urip. Nanging nyatane, ora melu ngentheng-ngenthengake, malah ngebot-boti, malah gawe kuceme kulawarga.<br /><br />Ana wae bojo sing dadi satru munggwing cangklakan. Dewi Banowati, garwane Duryudana ratu Astina, dianggep dadi “mungsuh jroning kemul” tumrap Kurawa amarga olehe mbidhung api rowang. Tata lair dheweke nresnani Duryudana, ana ing barisane Kurawa, nanging jebule tresna jatine wis kadhung tumancep ing atine Arjuna, panengahe Pandhawa.<br /><br />Mulane Banowati dianggep minangka mata pitane Pandhawa jroning campuh Baratayuda. Dheweke ngerti karingkihane Kurawa, lan kanthi mengkono bisa nyritakake karingkihan mau tumrap Pandhawa sing mujudake mungsuhe Kurawa.<br /><br />Tata lair dheweke sedhih nalika Duryudana gugur. Nanging akeh sing ngira manawa ing kono dheweke nemokake kabungahan merga kanthi gugure Duryudana, Banowati banjur dikukup dening Arjuna, dipek bojo.<br /><br />Kudune pancen bojo mujudake mitratama tumrap sisihane jroning mbangun bale wisma, klebu njaga praja. Njaga praja kuwi kawiwitan, lan sing luwih wigati minangka fondasi, pancen keluwargane dhewe, kulawarga inti. Sabanjure njaga praja sing luwih amba tebane.<br /><br />Njaga praja tegese njaga marang jeneng apike, amrih keluwarga mau tansah diajeni dening wong akeh, ora malah diece utawa dicecamah dening wong berah. Bojo bisa dadi srana kanggo mbangun wibawa, perbawa, lan kuncara, nanging kosok baline bisa ngicemake lan dadi mala.<br /><br />Yen banjur tetela dadi piala, dadi mala, apa ya isih kudu dilabuhi, direwangi pecahing jaja wutahing ludira? Apa ya tetep kudu dirungkebi, senajan mengkone bakal koncatan wibawa lan perbawa?<br /><br />Mesthi wae yen kurang permati, sisip sembire, mala mau bisa manjilma kayadene “kemladheyan ngajak sempal” utawa “nglandhang carang saka pucuk”. (35)<br /><br />—Sucipto Hadi Purnomo, dosen Basa lan Sastra Jawa FBS Universitas Negeri Semarang</p><p style="text-align: justify;">http://suaramerdeka.com/v1/index.php/read/kejawen/2010/05/02/491/Yen-Garwa-Dadi-Mala- <br /></p><p style="text-align: justify;"><br /></p>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4944158966646993141.post-72108377378566658932010-05-04T05:39:00.000-07:002010-09-19T06:36:01.468-07:00Maling Manut Peta<div style="text-align: justify;">Olehe kepingin cepet sugih nggarai Cak Sur, Pendik, ambek Pi’i duwe rencana jahat. Arek telu kate maling omahe Ning Ya. “Cik sangar, nggawe topeng. Aku tak nggawe topeng ninja,” jare Cak Sur. Pendik milih nggawe topeng Ultraman. Pi’i jare kate nggawe topeng Petruk. Bareng dicacak, gak onok sing medeni. </div><p style="text-align: justify;">“Wis, mencolot cendhela ae,” Cak Sur usul. Pi’i kebagean nggawe peta. Arek iku uthek seminggu nggambar omahe Ning Ya. Bareng dadi, arek telu langsung budhal.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Omahe Ning Ya guedhe, kamare akeh. “Wingi aku epok-epok takok Ning Ya, kamar sing paling puenting sing endi, dituding kamar nomer telu,” jare Pi’i.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Arek telu mlipir pinggir omah. Hawa mari udan nggarai irunge Pi’i gatel. Arek iku gebres-gebres sampek petane lugur. Untunge turu kuabeh. Pi’i molak-malik petane. “Sing kiwa, Cak. Yo iku. Iku mesthi kamar sing digawe nyimpen mas-masan,” Pi’i bisik-bisik.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Bareng Cak Sur ambek Pendik ndhongkel cendhela, arek loro mentheleng. Pi’i gumun, “Kleru kamare Ning Ya ta? Sedhep lho.”</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Pi’i diseret. “Iku ta sing jarene kamar penting?” jare Pendik. Bareng ditontok, tibakno emake Ning Ya turu. Ambune minyak tawon nggarai ngelu. Pi’i malik petane. “Sing ika,” jare Pi’i. Diparani, tibakna jedhing. Dituding pojokan, diparani, tibakno kandhang pitik.</p><div style="text-align: justify;"> “Se, nontok petamu,” jare Cak Sur. “Ancen arek sempel. Nggambar peta gak ditulisi endi kulon endi kidul. Koen wolak-walik sampek mene esuk gak kiro ketemu.”<br />http://www.surya.co.id/2010/05/04/maling-manut-peta.html</div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4944158966646993141.post-4707108047234436292010-04-25T08:02:00.000-07:002010-04-25T08:20:27.379-07:00<div style="text-align: justify;">Dalam dunia pewayangan, yang berinduk dari Ramayana dan Mahabharata, dikenal banyak wanita yang memang berjiwa satriya. Satriya di sini bukan berarti pandai berperang, tetapi memiliki ketahanan mental spiritual yang melebihi satriya. Kita sebut saja, ada Dewi Shinta (isteri Rama), Dewi Wara Sembadra (isteri Arjuna), Dewi Drupadi (isteri Pendhawa), Srikandhi (isteri Arjuna).<br /></div><span style="font-size: 130%;"><em>Dewi Shinta</em></span><div align="justify">Dewi Shinta merupakan tititsan bidadari yang bernama Dewi Sri. Tokoh ini menjadi fokus utama dalam kisah Ramayana. Dewi Shinta merupakan Putra Prabu Riskala di Negara Darawati. Raja Darawati semula hatinya sangat bersedih karena belum juga memiliki putra, ia kemudian berendam di dalam air. Ketika berendam itu, dia melihat dari kejauhan tampaklah ada sinar kemerah-merahan dari sebuah gendaga yang terapung. Prabu Riskala terkejut setelah mengetahui kalau di dalam gendaga itu ada bayi yang sangat jantik jelita, dinamailah dirinya Dewi Shinta. Menurut versi lain Shinta merupakan putra Prabu Janaka di Negara Mantilireja. Shinta merupakan isteri Ramabadra/Ramawijaya dari Negara Ayodya, dari perkawinan itu menghasilkan dua putra yang bernama Lawa (Rawabatlawa) dan Kusa (Ramakusa).</div><div align="justify">Dewi Shinta dilukiskan sebagai sosok wanita yang bertabita halus, dengan posisi muka luruh, bermata liyepan, berhidung lancip (walimiring) dan bermulut salitan. Ada penggambaran sinom yang terurai di dahinya dengan mahkota gundulan berhias jamang sadasaler, sumping mangara dengan cunduk bintulu (gelapan alit). Rambut ngore gendong, badan putren dengan sampir bermotif kembangan. Ia mengenakan kelatbahu naga pangangrang, gelang calumpringan, binggel sebagai gelang kaki. Putren ini ditampilkan dengan muka dan badan gemblaeng. Wanda : Rangkung, sedet dan Padasih.</div><div align="justify">Seperti janji Batara Wisnu dengan Dewi Sri, jika telah menitis ke bumi akan selalu berdampingan. Oleh karena itu berdasarkan bisikan dewa bahwa putranya adalah titisan Dewi Sri, maka Prabu Janaka mengadakan sayembara mementang busur. Sayembara itu dimenangkan Ramawijaya/Ramabadra. Kemudian Dewi Shinta diboyong ke Ayodya.</div><div align="justify">Di Ayodya terjadi intrik-intrik yang dilakukan selir, Dewi Kekayi. Dia ingin anaknya menjadi Raja, sehingga dengan daya upaya mengusir Rama.</div><div align="justify">Ketika Ramawijaya, Dewi Sinta, dan Raden Lesmana berada di atas Dandaka, mereka telah dimata-matai oleh Sarpakenaka dan Dasamuka. Keduanya mempunyai akal bulus untuk memisahkan Shinta dari Lesmana dan Rama. Dasamuka memerintahkan Marica untuk menjadi kijangemas. Girang bukan kepalang melihat kijangmas itu menarik Shinta untuk memegangnya, sehingga Ramawijaya mengejarnya. Oleh karena Shinta khawatir dengan keadaan Ramawijaya, maka dia mengutus Lesmana untuk mencarinya.</div><div align="justify">Pada saat Rama dan Lesmana pergi, Dasamuka menyamar jadi pengemis tua, hanya dengan cara inilah dia bisa menembus lingkaran sakti Lesmana. Shinta berhasil diculik Dasamuka dibawa ke Alengka.</div><div align="justify">Di Alengka Dasamuka berdaya upaya agar Dewi Shinta bersedia melayani nafsunya, tetapi berulangkali Dewi Shinta berhasil menolaknya. Sampai pada akhirnya Anoman datang, yang memberi pertolongan.</div><div align="justify">Setelah perang antara Ramawijaya cs melawan Dasamuka cs, Ramawijaya meragukan kesucian Dewi Shinta. Oleh karenanya Dewi Shinta masuk ke lautan api. Atas karunia Batara Endra, maka Dewi Shinta tidak hangus dan dinyatakan suci.<br /><br /><span style="font-size: 130%;"><em>Dewi Srikandhi<br /></em><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEitiRPwtdSeM7l8MoUHAkKkMtKkmi09Ues3592gpwozZQIIQN2QUFGQ3eiKtX6xpUn1q266VsNvm1J8MAu68AL_lU_27rxWAY3CirA-9o6zvo83o9vbEYLgkbDnobqMcRJT0m5e3LvfIIc/s1600-h/srikandi.jpg"><span style="font-size: 100%;"></span></a></span><span style="font-size: 100%;">Dewi Wara Srikandi adalah putra Prabu Drupada raja Pancalareja dengan permaisurinya Dewi Gandawati. Ia merupakan istri Arjuna yang mendapat tugas sebagai penjaga keselamatan dan ketentraman kasatriyan Madukara. Dalam perkawinan itu dia tidak mendapatkan putra. Dewi Wara Srikandi memiliki saudara kandung bernama Dewi Drupadi yang menjadi isteri Prabu Puntadewa. Tokoh Putren ini menyukai keprajuritan terutama dalam memainkan senjata panah. Oleh karenanya dia suka diidolakan.</span></div><div align="justify"><span style="font-size: 100%;">Dewi Wara Srikandi dalam penampakannya wayang kulit dilukiskan sebagai tokoh dengan penampilan branyak (lanyap) dengan posisi muka langak, bermata liyepan, berhidung lancip (walimiring) dan bermulut salitan. Ia bermahkota gundulan dengan sinom yang menghiasi dahinya mengenakan jamang sadasaler dengan sumping prabangyungyung. sarira weweg (padat berisi) rambut ngore gendrong, mengenakan busana putren dengan smekan gadung mlati, pinjong dengan dodot bermotif semen jrengut seling gurda dan samparan kain panjang bermotif kawung. Tokoh ini banyak memakai atribut seperti kelatbahu dan gelang, tetapi ditampilkan polos. Dewi Wara Srikandi bermuka dan berbadan gembleng, wanda golek, nenes, patrem. Ada kalanya tampil dengan busana prajurit saat menjadi Senapati Agung dalam Perang Baratayudha.</span></div><div align="justify"><span style="font-size: 100%;">Keinginan kuatnya untuk menguasai keahlian keprajuritan telah membuatnya belajar tidak mengenal waktu. Sebagai akibatnya itu hubungan Raden Arjuna dan Dewi Wara Sembadra menjadi renggang. Arjuna jatuh cinta padanya. Sebelum dinikahi Arjuna, Srikandi minta syarat agar dicarikan perempuan yang lebih pandai darinya yang bisa mengunggulinya. Dengan saksi Prabu Kresna Dewi Larasati berhasil mengalahkannya. Oleh karenanya Dewi Srikandhi dijadikan isteri kedua. (Ini mungkin sisi kejelekan dari Srikandi). Dalam Perang Baratayudha, dia diangkat menjadi Senopati Agung yang melawan Resi Bisma.<br /><br /></span></div><div align="justify"><strong><em><span style="font-size: 130%;">Dewi Wara Sembadra</span></em></strong></div><div align="justify"><span style="font-size: 100%;"><div align="justify"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi6sjffG4B3kDeAX1UUU6B6QVwg7CY27toC1Yo3Qi6yc53FDnQMbXC12UQgt0BYN70T1xzRPKqYNFPZM6Ur-vUvUNfXOgzmP1KG0UFyXlDyDrmrsmyrzXLT8G82L3cfmo2V2imzkeB0GZo/s1600-h/sembadra.jpg"><span style="font-size: 100%;"><br /></span></a></div>Dewi Wara Sembadra adalah putri Prabu Basudewa Raja Mandura dengan Permaisuri Dewi Badraini. Ia memiliki dua saudara laki-laki, yakni Raden Kakrasana atau Prabu Baladewa, dan Raden Narayana atau Prabu Kresna di Dwarawati. Ia menikah dengan Arjuna dan berputra Raden Abimanyu. Dia merupakan titisan Dewi Sri. Wataknya setia, suka menolong, hambeg para marta dan sebagainya. Lahirnya bersamaan dengan Arjuna, kemudian dipertunangkan. Dewi Wara Sembadra memiliki nama lain Dewi Mrenges, Rara Ireng, dan Bratajaya. Ketika ditinggalkan Dewi Sri, dia menjadi sakit-sakitan, tetapi begitu Dewi Sri kembali padanya, Wara Sembadra sembuh. Raden Arjuna sendiri memiliki beberapa isteri, antara lain Dewi Wara Sembadra, Dewi Larasati, Dewi Ulupi, Dewi Srikandi, Dewi Dresanala, Dewi Jiwambang, Dewi Wilutama, Endang Manuhara. <div align="justify"><em><span style="font-size: 130%;"><strong>Dewi Drupadi<br /></strong></span></em><span style="font-size: 100%;">Dewi Drupadi putri Prabu Drupada Raja Cepala, Ia diperisteri Prabu Puntadewa, Raja Astina, kemudian berputra Raden Pancawala. Dewi Drupadi dilukiskan sebaya wayang kulit dengan karakter luruh, posisi muka tumungkul, dengan mata liyepan, hidung lancip, mulut salitan.</span></div></span></div><div align="justify"><span style="font-size: 100%;">Ketika ada di dalam perjamuan makan antara Pandhawa dan Kurawa, hampir saja dia hendak dipermalukan oleh keluarga Kurawa. Hampir saja busananya ditarik sehingga kelihatan tubuhnya, tetapi dengan bantuan Prabu Kresna, busananya menjadi kian tebal, karena ternyata kain yang membungkus badan Dewi Drupadi menjadi panjang, kian panjang, seolah-olah tidak akan ada ujung pangkalnya. Padahal Dewi Drupadi sudah khawatir dengan posisinya saat itu. Akan tetapi rambutnya berhasil diuraikan, sehingga dia bersumpah tidak akan menyanggul rambutnya sebelum bersampokan darah Dursasana.<br /><br /></span></div><div align="justify"><span style="font-size: 78%;">Sumber : Sunarto dan Sagio, <em><strong>Wayang Kulit Gaya Yogyakarta</strong></em>, Pemprov DIY, 2004</span></div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4944158966646993141.post-9476532128072884422010-04-25T05:06:00.000-07:002010-04-25T05:08:43.364-07:00Mario Teguh<div style="text-align: justify;">Ning Ya pusing. Kaet mau nggremeng thok. Arek telu sing ndhuk idheke mik pandeng-pandengan nontok Ning Ya mecucu terus. </div><p style="text-align: justify;">“Jare Mario Teguh, dadi uwong iku ojok mutungan. Dicelathu thithik ae wis nggondhok. Kapan majune, Ning?” jare Cak Sur.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Pendik sing lungguh ndhuk sebelahe manthuk. “Bener, Ning. Jare Rhenald Kasali cik usahane maju, kudu berubah, change. Kudu diowahi. Gak mik ngene-ngene thok. Lek koen meneng thok, kapan isok dadi juragan?”</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Pi’i ambegan dawa. Arek iku sawangane prihatin nemen eruh Ning Ya. Pi’i gedek-gedek ngrasakno arek sitok iku.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">“Iyo, Ning Ya iku ancen gak maju blas pikirane. Kaet biyen gak onok perubahan. Wingi wis tak selangi buku karangane Tung Desem Waringin sing dadi motivator hebat iku. Yo gak diapak-apakno,” Pi’i melok ngomel.</p><div style="text-align: justify;"> Ning Ya ngamuk. Suthil dithuthukna wajan. “Koen iku gak ngomong ta ambek Mario Teguh, Rhenald Kasali, utawa Tung Desem. Takokana, yok opo carane warung kopi ambek gorengan iki isok maju koyok Starbucks Café ndhuk Tunjungan Plaza? Takok mesisan, yok opo carane ngatasi pelanggan sing utang thok lek ditagih mrenges. Isok ta maju lek mangan menjes papat mbayare mrenges?<br /><br />http://www.surya.co.id/2010/04/19/mario-teguh.html <br /></div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4944158966646993141.post-14708593763260678272010-04-24T02:23:00.000-07:002010-04-24T02:25:50.096-07:00Ki Hadi Sugito dalang wayang kulit gagrak Yogyakarta<p style="text-align: justify;">PAKEM pewayangan adalah paugeran pergelaran wayang yang harus dipatuhi oleh para dalang. Meskipun demikian, isen-isen ajaran dalam pergelaran wayang harus disesuaikan dengan perkembangan zaman. Nut jaman kelakone. Bahkan dalam adegan tertentu, omongan tokoh-tokoh tertentu juga tidak ditabukan glenyengan atau dleweran ke permasalahan yang sedang aktual di masyarakat. Bahkan ketika sedang dalam jejeran, tiba-tiba Janaka terkentut, sebenarnya juga bukan hal yang tabu. Bukankah Janaka itu juga gambaran sesosok manusia biasa? </p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Pernyataan itu disampaikan Ki Hadi Sugito kepada KR pada tahun 1987. Saat itu gaya pewayangan Ki Hadi Sugito dinilai telah mengalami loncatan jauh maju ke depan, inovatif dan kreatif. “Dalam soal lakon, kalau memainkan lakon-lakon babonan saya selalu sama persis dengan apa yang ada di pakem lakon. Tetapi kalau memainkan cerita-cerita carangan, saya memang banyak menafsirkan sendiri dan saya sesuaikan dengan situasi dan kondisi sewaktu saya mendalang. Cerita-cerita carangan itu kan juga diciptakan sendiri oleh mbah-mbah buyut kita?” tegas Ki Hadi Sugito saat itu.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Selain dikenal ada keseimbangan antara tontonan (entertainment) dan tuntunan (ajaran pendidikan), gaya pedalangan Ki Hadi Sugito sejak tahun 70-an dikenal selalu dikemas segar namun berbobot. Kehebatan vokal dan antawecana dalang asal Kulonprogo itu dikenal sangat enak didengar dan ada harmoni antara suara dalang dengan gendhing pengiring. Karena itu banyak panggemar wayang kulit yang merasa seolah-olah melihat kehidupan nyata ketika mendengarkan pergelaran wayang kulit oleh Dalang Hadi Sugito, meskipun hanya lewat siaran radio atau rekaman audio.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Peran sentral Ki Hadi Sugito dalam pergelaran wayang kulit gagrak Yogyakarta sudah tidak diragukan. Ia adalah salah satu dalang yang tetap berpegang kuat pada pakem pergelaran wayang kulit gaya Yogya. Ia sama sekali tidak terseret arus dalang-dalang lain yang ‘terjebak’ pada pergelaran wayang yang hanya mengutamakan segi tontonan dan mengabaikan fungsinya sebagai tuntunan.<br />Dalam kondisi para pemerhati seni tradisi sedang prihatin lantaran jagad perkeliran yang sedang carut-marut, 9 Januari lalu mendadak terdengar kabar bahwa Sang Maestro Dalang Yogya, Ki Hadi Sugito, meninggal dunia. Berita itupun benar adanya, dan Ki Hadi Sugito dimakamkan di Sasana Laya Genthan Panjatan Kulonprogo, 10 Januari 2008 tepat 1 Sura 1941 (1 Muharam 1429 H).<br />Keprihatinan para pemerhati seni dan para dalang wayang kulit klasik bertambah, karena saat ini sebenarnya pedalangan gaya Yogya sangat memerlukan tokoh panutan, seperti Ki Hadi Sugito. Keprihatinan itu antara lain diungkapkan oleh Ki Cerma Sutedjo, Ki Sumono Widjiatmodjo dan sejumlah dalang lain. Sebab menurut mereka, dalang merupakan faktor utama keadiluhungan pergelaran wayang kulit. “Untuk saat ini Ki Hadi Sugito adalah figur yang paling pas dijadikan panutan para dalang muda khususnya, agar pergelaran wayang gaya Yogya tetap adiluhung,” kata Ki Cerma Sutedjo.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Dalang asal Surakarta, Ki Purba Asmoro SKar MHum menilai bahwa kalau mendalang, seolah roh Pak Hadi Sugito bisa masuk ke tubuh wayang, terutama kalau sedang memainkan tokoh Durna, Togog dan Mbilung. Kehebatan antawecana sampai membuat wayang seolah benar-benar hidup pada zaman sekarang, adalah kemampuan Ki Hadi Sugito yang tidak dimiliki oleh dalang-dalang lain. “Pak Gito benar-benar dapat menghidupkan wayang sesuai zamannya. Namun pergelaran wayang yang dimainkan Ki Hadi Sugito tetap bergaya klasik, sesuai aturan dan tatanan yang adiluhung,” tegas Ki Purbo ketika mewakili para seniman dalam upacara pemberangkatan jenazah Ki Hadi Sugito, Kamis (10/1) lalu.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Sebagai pelaku kesenian adiluhung, lanjut Ki Purbo, pengabdian Ki Hadi Sugito sudah tatas-tuntas. Ia telah mendarmabaktikan hidup sepenuhnya kepada kesenian tradisional yang adiluhung menjadi kesenian yang mampu mengikuti perkembangan zaman. “Sikapnya yang enthengan kepada sesama seniman dan sikapnya yang tegar berpegang pada pakem pewayangan klasik Gagrak Ngayogjakarta, merupakan sikap yang sangat pantas diteladani, agar pergelaran wayang kulit benar-benar tetap adiluhung,” tandasnya.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Tentang keadiluhungan pergelaran wayang, Ir Haryono Haryoguritno dari Sekretariat Nasional Pewayangan Indonesia (Senawangi) mengatakan, suatu karya seni dapat mencapai kemahakaryaan karena ditentukan oleh manusia pelaku seni (seniman yang bersangkutan, dalam hal ini dalang), suasana sekitar yang mendukung pergelaran, iklim berkesenian di suatu daerah, dan faktor-faktor lain yang mendukung keadiluhungan pergelaran wayang.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Mengutip isi buku pedalangan Sastramiruda, Ir Haryono Haryoguritno menguraikan bahwa untuk menuju keadiluhungan pergelaran wayang, seorang dalang harus memenuhi 12 syarat. Di antaranya antawecana (menyuarakan secara tepat masing-masing tokoh wayang), renggep (dapat menyajikan tontonan yang mengasyikkan, nges (dapat mendramatisasi adegan sehingga mampu membangkitkan rasa keterlibatan penonton/pendengar), tutug (dapat menyajikan lakon sampai tuntas), gecul/banyol (dapat membuat lelucon) dan kawiradya (dapat membedakan janturan untuk masing-masing adegan.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Ketua Pepadi Kulonprogo, Ki Sumono Widjiatmodjo mengatakan, Pak Gito sangat dikenal sebagai dalang gecul ning ora saru. Dalam hal antawecana, Pak Gito sangat jagoan, terutama ketika memainkan tokoh Durna, Togog dan Mbilung. Bahkan dalam lakon Bagong Kembar, penonton atau pendengar dapat dengan jelas membedakan mana Bagong yang asli dan yang palsu.<br />“Soal nges lan greget, Pak Gito selalu dapat menarik perasaan orang lain terlibat dalam pergelaran wayang. Apalagi kalau sedang memainkan tokoh Durna yang jahat, sehingga ada penonton di Ngambal Kebumen benar-benar sangat membenci Durna dan mencabut wayang Durna yang sedang dimainkan Ki Hadi Sugito,” kata Ki Sumono.</p><p style="text-align: justify;">http://warta.pepadi.com/?p=49 <br /></p>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4944158966646993141.post-84200443777217764622010-04-24T02:09:00.001-07:002010-04-24T02:12:31.094-07:00Arjuna<h5 style="font-weight: normal;"><p style="text-align: justify;"><span style="font-size:100%;">MENURUT versi Mahabharata, Arjuna adalah putra Batara Indra dengan Dewi Kunti. Itulah sebabnya ia disebut Indratanaya (Indraputra), artinya anak Batara Indra. Di India, Arjuna adalah seorang ksatria yang ideal, seorang prajurit. Ia merupakan tokoh yang memiliki kualitas kepahlawanan. Menurut pedalangan Jawa, Arjuna (Janaka), adalah putra Prabu Pandudewanata (raja Hastina) dengan Dewi Kuntitalibrata. Ia putra ketiga dengan urutan sebagai berikut:<br />1. Raden Puntadewa,<br />2. Raden Wrekudara,<br />3. Raden Arjuna (Janaka).<br />Kasatrian (tempat tinggal) nya di Madukara. Patihnya bernama Patih Rata (Surata). Arjuna adalah sosok tokoh yang kaya akan pengetahuan dan ilmu (Jw: buntas ing kawruh lawan ngelmu), kaya akan senjata dan mantera (Jw: sungih gaman lan mantram), kaya akan istri (Jw: sugih bojo).<br />Arjuna kaya akan ilmu. Di mana ada pendeta sakti (Jw: pandhita sing gentur tapane, mateng semadine, sidik paningale) didatangi, ditimba ilmunya sampai tuntas/habis.<br />Kaya akan senjata dan mantera.<br />Karena kegemarannya berguru, bertapa dan menolong orang, Arjuna memiliki banyak pusaka. Pusaka yang berupa panah: </span></p></h5><div style="text-align: justify;"> </div><h5 style="font-weight: normal;"><p style="text-align: justify;"><span style="font-size:100%;">Arda Dadali/Roda Dadali,<br />Haryas Sangkali,<br />Saratama,<br />Mercujiwa,<br />Brahmasirah,<br />6. Agneyastra,<br />Pasopati.<br />Yang berwujud busur namanya Kiai Gandhewa. Yang berupa cambuk namanya Kiai Pamuk. Yang merupakan warisan dari orangtuanya (Prabu Pandu) adalah Panah Merdaging, keris Kiai Kalanadah dan Kiai Pulanggeni. Yang berupa mantera: aji Sepiangin, Malayabumi, Sempaliputri, Tunggengmaya, Asmaragama (Kamasutra).</span></p></h5><div style="text-align: justify;"> </div><h5 style="font-weight: normal;"><p style="text-align: justify;"><span style="font-size:100%;">Kaya akan istri. Di dunia pedalangan secara resmi istri Arjuna ada sembilan orang putri, mereka adalah: </span></p></h5><div style="text-align: justify;"> </div><h5 style="font-weight: normal;"><p style="text-align: justify;"><span style="font-size:100%;">Dewi Wara Sumbadra, putri Mandura, berputra Abimanyu.<br />Dewi Wara Srikandi, putri Pancala, tidak berputra.<br />Dewi Larasati (Rarasati), dari kademangan Widarakandang, berputra Sumitra danBratalaras.<br />Dewi Ulupi (Dewi Palupi), putri Begawan Jayawilapa dari pertapaan Yasarata, berputra Bambang Irawan.<br />Dewi Jimambang, putri Begawan Wilwuk ((Wilawuk) dari pertapaan Pringcendani, berputra dua orang: Kumaladewa dan Kumalasekti.<br />Dewi/Endang Manuhara, putri Resi Sidanggana dari pertapaan Andongsekar, berputra dua orang putri bernama Endang Pregiwa dan Endang Pregiwati.<br />Dewi Dresanala, putri Batara Brama, berputra Wisanggeni.<br />Dewi Wilutama, seorang bidadari, berputra Wilugangga.<br />Dewi Supraba, seorang bidadari, berputra Prabakusuma..Meskipun Arjuna sakti dan menguasai banyak ilmu, namun ia tidak sombong. Ia hidup bergaya ilmu padi, makin berisi makin merunduk. Gaya ilmu padinya terpancar dari sikapnya yang pendiam, sopan santun, tahu menghargai orang lain. Karena kematangan jiwanya, ia mampu menahan marah. Jika marah biasanya Arjuna menggigit bibirnya (Jw: nggeget lathine).<br />Wayang kulit Arjuna memiliki tiga wanda: 1. Wanda Jenggleng (Jimat), untuk jejer, sunggingan brongsong (brom/prada emas), 2. Wanda Yudasmara (Kadung), untuk pertemuan dengan putri, sunggingan brongsong, 3. Wanda Kinanthi, untuk perang, sunggingan muka hitam, badan prada emas.</span></p><p style="text-align: justify;"><br /></p><p style="text-align: justify;"><span style="font-size:100%;"> http://warta.pepadi.com/?p=42<br /></span></p> </h5>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4944158966646993141.post-2058343251598017542010-04-23T03:57:00.000-07:002010-04-23T04:04:22.628-07:00Suroboyoan: Cangkrukan ndhuk kafe<div style="text-align: justify;">Jare Cak Sur arek enom saiki lek cangkruk gak ndhuk gerdhu. “Saiki nggone cangkruk pindhah ndhuk kafe. Lek gurung cangkruk ndhuk kafe ambek main komputer, gurung top.” </div><p style="text-align: justify;">Pi’i mbisiki Pendik. “Dicacak ta? Ndhuk Starbucks Tunjungan Plaza.” Arek loro budhal ndhuk kafe ngetop iku. “Lungguhe milih ndhuk pinggir idhek kaca cik kuabeh nontok lek Pendik ambek Pi’i saiki wis modern. Cangkruk ndhuk kafe. Ojok lalu main komputer.”</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Pi’i ngirim SMS nang Cak Sur ngabari lek lagek cangkruk ndhuk Starbucks. Cak Sur age-age nyusul. Tapi bareng eruh arek loro, Cak Sur singitan ndhuk idhek kasir. Kasire, Ning Ya, mecucu, “Pesen kopi sitok diseruput arek loro. Lungguh main komputer wis rong jam.”</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Pi’i sueneng ditontoki wong ndhuk Tunjungan Plaza. Arek iku telap-telep mangan pohung goreng, bontotan. Kopine sengaja diseruput thithik cik gak onok alasan ngusir, wong kopine gurung entek. Gak ngelak? Pi’i nuduhna plastik isi es cao. </p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Pendik sing main komputer ngomel. “Mejane keciliken. Digawe ndekek monitor ambek CPU gak cukup.”</p><div style="text-align: justify;"> Cak Sur kate semaput eruh arek loro nggotong monitor tabung ambek CPU. “Laopo komputer RT koen usung? Ndhuk kafe iku nggawe netbook, laptop. Koen gak nggawa printer mesisan?”<br /><br />http://www.surya.co.id/2010/04/22/cangkrukan.html <br /></div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4944158966646993141.post-77322184169113097502010-04-23T02:19:00.000-07:002010-04-23T02:21:31.995-07:00Suroboyoan: Gas Methan<div style="text-align: justify;">Cak Sur ngajak Pendik ambek Pi’i nang Porong. “Mumpung embong Porong isok diliwati, ayo foto-fotoan.” Arek telu iku ancen sempel. Wong-wong milih foto-fotoan ndhuk tanggul lumpur Lapindo, adakno arek telu pose ndhuk pinggir embong. Mesthi ae disuiti. “Babahno, iki digawe kenang-kenangan. Be’e mbesuk embong iki ditutup, awake dhewe wis duwe fotone,” jare Pendik. </div><p style="text-align: justify;">Pendik foto ndhuk idheke bubble mumpung gak onok sing nguwasi. “Koyok udun kate njebluk,” jare Pendik.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Pi’i mik manthuk. Arek iku dungaren gak kakehan ngomong. Pendik ambek Cak Sur kuwatir Pi’i keracunen gas methan sing jarene nyembur tekok blukuthuk-blukuthuk iku. “Koen laopo?” Cak Sur takok. Pi’i meneng thok. Raine wis semu abang.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Gak suwe arek iku ngibrit nyabrang embong. Tangane nutupi bokong. Bareng jarake wis adoh, Pi’i mbungkuk. Gak suwe arek iku wis cengingas-cengingis maneh mara nang Cak Sur. Masi gumun, Cak Sur meneng thok. </p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Gak suwe Pi’i ngempet maneh. Arek iku mlayu buanter. Tekok sabrang embong Pi’i mbungkuk maneh. Mrenges maneh. </p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Pas mulih Cak Sur takok. “Koen mau laopo?”</p><div style="text-align: justify;"> “Aku maca ndhuk Surya, jare gas methan iku bahaya. Gak entuk onok gesekan sing isok mletikna geni. Sepur gak entuk ngerem cik gak mletik-mletik. Iki mau aku kate ngentut. Tak empet. Aku kuwatir entutku nggarai gas methane nggebros. Lak ciloko bokongku.” <br /><br />http://www.surya.co.id/2010/04/23/gas-methan.html <br /></div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4944158966646993141.post-36908014364645367132010-03-24T06:33:00.000-07:002010-03-24T06:37:04.934-07:00Rante Mas<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhElgIruiOIyGKByNIK6UNg77FkyAF7VvqYo2NvkrMvIt2R7MEW6mLWL5fPJMMyfDVcomssjzeH9QMZCB68IArNfOPvsTmL537whM1sD9t2dubk2CZBQnj7EFu9yFm2ngitkI_cHgWKLy8/s1600/petruk.jpg"><img style="margin: 0pt 10px 10px 0pt; float: left; cursor: pointer; width: 174px; height: 174px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhElgIruiOIyGKByNIK6UNg77FkyAF7VvqYo2NvkrMvIt2R7MEW6mLWL5fPJMMyfDVcomssjzeH9QMZCB68IArNfOPvsTmL537whM1sD9t2dubk2CZBQnj7EFu9yFm2ngitkI_cHgWKLy8/s320/petruk.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5452193796055991682" border="0" /></a><br /><h7>Dening Sindhunata</h7> <span style="font-weight: bold;"><br /><br /></span><div style="text-align: justify;">Ana<span style="font-weight: bold;"> </span>padhepokan, jenenge Karang Klethak. Manggon ing pinggir Kali Boyong, sing mili ing siring kulon dhusun Wonorejo, Pakem. Padepokan mau uga ingaran Kapitrukan. Tegese, sing duweni padepokan mau arane Kyai Petruk. Ing padhepokan mau kerep dianani jagongan. Sapa maneh sing jagongan ing kono yen dudu Petruk karo kakangne Gareng, adhine Bagong lan bapakne Semar.<br /><br />Temtu sing dikarepake dudu punakawane wayang, nanging Petruk, Gareng, Bagong, lan Semar ing jagad pakeliraning manungsa, sing lelakone tansah dadi isen-isening sejarah tekan seprene. Pancen, Petruk, Gareng, Bagong lan Semar bakal tansah dadi lakoning sejarah, selagine sejarah iki isih kudu dadi lelakone wong cilik. Lire, Petruk, Gareng, Bagong lan Semar iku mung paragane lan wujuding wong cilik.<br /><br />Wektu iku wayahe wis arep peteng. Kali Boyong katon seger. Banyune mili alon. Petruk nudhingi watu gedhe, sing manggon ing sangisoring Karang Klethak. Banjur miwiti carita, menawa watu gedhe iku ajeg ana ing kana. Wis ping pira wae lahar gunung Merapi nerjang Kali Boyong. Katrajang lahar, watu liya-liyane wis padha ngalih, ning watu gedhe iku ora nate gingsir saka panggonane. Apa mergane? Jare, merga watu mau sinabukan dening rante saka mas sing ngadubilah kuwate. Mula watu iku diarani Kyai Rante Mas.<br /><br />Ujare Petruk, nate ana sawetara priyayi saka Metaram nenepi ing sangisoring Kyai Rante Mas. Prelune, arep njupuk rante mas sing nyabuki watu gedhe mau. Ora ana sing kasil. Malahan, priyayi mau kontal, banjur mak klumbruk, njengkelang ing Kali Boyong. Kanyata, Kyai Rante Mas luwih sekti tinimbang priyayi pinunjul sing dhemen teteki lan nenepi.<br /><br />Rampung critane Petruk, Semar banjur mojar, “Tole, ing piwulange guru kang sinebut Sang Guru Jagad, Krisnamurti, kaya sing wis dijawakake ing Serat Gesang Sejati, uga ana sing diarani rante mas. Mangkene unine: Ingsun iki kaya dene gelangan kang ana ing sajroning rante mas, sih, kang ngolongi jagad, lan ingsun kudu ngreksa supaya gelanganku bisa resik lan santosa. Mulane ingsun bakal ngangkah supaya ingsun bisa becik lan tresna marang sapepadaku urip, kang kapetuk marang ingsun, lan kabeh, kang luwih ringkih tinimbang ingsun, ingsun ngangkah bisaa ngayomi lan mitulungi. Lan ingsun ngangkah supaya ingsun bisaa nyipta gagasan kang suci lan resik, bisaa ngucapke tembung kang suci lan resik, bisaa nindakkke tindak kang suci lan resik.” “Dadi sakabehing manungsa, klebu awake dhewe iki, sejatine mung gelangan, sing kaiket siji lan sijine dadi rante, sing nyabuki jagad, amrih jagad iki bisa kukuh, lestari lan santosa,” kandhane Gareng nyambung rembug.<br /><br />Bagong sigra melu nimbrung. Saka swarane, sajak katon, menawa dheweke ora sapirembug: “Rante mau bisa kukuh nyabuki jagad, yen gelangan-gelangane kabeh padha kuwate. Ning nyatane rak ora ngana. Ana gelangan sing gedhe lan kuwat, ana gelangan sing cilik tur ringkih. Kepriye gelangan-gelangan sing ora padha kekuwatane mau bisa dadi rante sing kukuh nyabuki jagad? Bilahine maneh, gelangan sing gedhe lan kuwat kerep narik-narik lan mbedhal sakarepe dhewe, nganti gelangan-gelangan sing cilik dadi kendho banjur pedhot muprul.”<br /><br />“Gong, kowe rak mung arep kandha, mokal manungsa iki bisa dadi sabuking jagad, amrih jagad iki santosa pindha watu kang diarani Kyai Rante Mas, yen ing jagad iki isih ana jurang trebis antarane sing gedhe lan sugih karo sing sing cilik lan mlarat ta? Luwih cilaka maneh, dene sing gedhe lan sugih senengane sawiyah-wiyah marang sing cilik lan mlarat,” sambunge Petruk. “Lha ya kuwi, Truk, sing tak karepake,” ujare Bagong.<br /><br />Rembugan ing Karang Klethak mau banjur kandheg sawatara. Kabeh padha nyawang watu Kyai Rante Mas, sing kukuh meger-meger ing Kali Boyong. Let sedhela, Semar banjur mojar, “Thole, Thole, para leluhuring tanah Jawa paring piweling, manungsa dititahake ing alam donya iki dudu supaya ndarbeni milik lan barang sing saya suwe saya luwih akeh, ning supaya uripe saya suwe saya luwih becik. Dadine dudu urip luwih sugih, ning urip luwih becik, ya iku sing bakal bisa dadi otot bayuning memayu hayuning buwana. Yen mengkono, aku, kowe lan kabeh manungsa bakal dadi gelangan-gelangan, sing lung tinulung, ayom angayomi, nganti bisa ngiket lan ngolongi jagad, amrih jagad iki bisaa tentrem lan santosa.”Ngrungokake pitutur mau, Petruk, Gareng, Bagong manthuk-manthuk, sinambi ngrasak-ngrasake kukuhing watu Kyai Rante Mas ing Kali Boyong.</div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4944158966646993141.post-24340497641990072782010-03-24T05:44:00.000-07:002010-03-24T05:56:00.895-07:00Radio Konco Tani Yogyakarta<div style="text-align: justify;"><span style="font-family: arial;font-size:130%;" ><span style="font-size: 8pt;"><strong>R</strong>adio Konco Tani merupakan salah satu radio swasta niaga di Yogyakarta yang beroperasi sejak 27 Desember 2003. Saat ini beralamat di Jl. Godean Km 9, Dukuh, Sidokarto Godean Sleman Yogyakarta. Radio Konco Tani merupakan satu-satunya radio swasta di Yogyakarta yang siarannya sembilan puluh lima persen menggunakan bahasa Jawa.</span><br /></span><span style="font-family: arial;font-size:130%;" ><span style="font-size: 8pt;"></span><br /></span><span style="font-size:130%;"><span style="font-family: arial;font-size:130%;" ><span style="font-size: 8pt;"></span><span style="font-size: 8pt;">mengusung slogan <strong>“Nguri-uri kabudayan Jawi” </strong>untuk memberikan porsi yang lebih banyak pada siaran yang berisi seni budaya etnik Jawa, yang kami wujudkan dengan program siaran yang 95% menggunakan bahasa Jawa serta program musik, hiburan dan informasi yang sangat kental dengan budaya Jawa.</span><span style="font-size: 7.5pt;"> </span><span class="copy02"><span style="font-size: 8pt;">Segmen pendengar Radio Konco Tani sangat jelas yaitu para pecinta seni budaya Jawa yang pada umumya berasal dari kalangan dewasa tua, meskipun banyak juga kalangan muda yang menjadi pendengar berat radio Konco Tani.</span></span></span><br /></span><br /><span style="font-size:100%;"><span style="font-size: 8pt; font-family: 'Tahoma','sans-serif';"><span style="font-size:100%;">Radio Konco Tani menampilkan format yang berbeda dengan station radio pada umumnya. Kami memfokuskan pelayanan kepada kalangan dewasa tua dengan usia rata-rata 40 tahun keatas. Oleh karena itu format musik kami pun berciri khas selera kalangan tua, yaitu gendhing-gendhing Jawa, Campursari, Pop Jawa, Keroncong dan dangdut Jawa, serta kesenian Jawa yang dapat disajikan secara auditif seperti wayang kulit, kethoprak, dagelan, macapat dan geguritan.</span></span></span><br /><span style="font-size:100%;"><span style="font-size: 8pt; font-family: 'Tahoma','sans-serif';"></span></span></div><span style="font-size:100%;"><span style="font-size: 8pt; font-family: 'Tahoma','sans-serif';"><br /></span></span><div style="text-align: center;"><span style="font-size:100%;"><span style="font-size: 8pt; font-family: 'Tahoma','sans-serif';"><span style="font-size:130%;">facebook : <a href="http://www.facebook.com/group.php?gid=121633493184">http://www.facebook.com/group.php?gid=121633493184</a> </span></span></span><br /><span style="font-size:100%;"><span style="font-size: 8pt; font-family: 'Tahoma','sans-serif';"></span></span><br /><span style="font-size:100%;"><span style="font-size: 8pt; font-family: 'Tahoma','sans-serif';"><span style="font-size:130%;">Website:<a href="http://www.radiokoncotani.com/"> http://www.radiokoncotani.com/</a> </span></span></span><br /><span style="font-size:100%;"><span style="font-size: 8pt; font-family: 'Tahoma','sans-serif';"></span></span></div><span style="font-size:100%;"><span style="font-size: 8pt; font-family: 'Tahoma','sans-serif';"><br /></span>ACARA HARIAN<br /><br />05.35 - 08.30 WIB = Uyon-Uyon Enjang (pilihan pendengar gendhing-gendhing jawa)<br />08.30 - 11.00 WIB = Konco Makaryo (pilihan pendengar lagu-lagu dut, pop jawa & campursari)<br />11.00 - 12.00 WIB = Seserepan (artikel pengetahuan praktis & dialog interaktif)<br />12.00 - 13.00 WIB = Rolasan (sajian gending-gendhing jawa)<br />13.00 - 14.00 WIB = Gojegan (cangkriman, plesetan cerita lucu)<br />14.00 - 15.00 WIB = Gamawati (bursa jual beli via udara)<br />15.00 - 17.00 WIB = Sekarsari Siang (pilihan pendengar lagu-lagu campursari)<br />17.00 - 18.00 WIB = Ruang Pengumuman & selingan<br />18.00 - 19.00 WIB = Serial Wayang Kulit<br />19.00 - 21.00 WIB = Gado-Gado (pilihan pendengar lagu-lagu dut, pop jawa)<br />21.00 - 23.00 WIB = Acara Mingguan<br />23.00 - 24.00 WIB = Lingsir Wengi (sajian gending-gending jawa)<br /><br />ACARA MINGGUAN<br /><br />Minggu 11.00 - 12.00 WIB = Pengobatan Alternatif<br />Minggu 14.00 - 15.00 WIB = Dagelan Mataram<br />Minggu 19.00 - 21.00 WIB = Karaoke Gado-Gado<br />Minggu 21.00 - 04.30 WIB = Wayang Kulit<br />Senin 21.00 - 23.00 WIB = Macapatan Geguritan Interaktif<br />Selasa 21.00 - 24.00 WIB = Sekar Setaman<br />Rabu 21.00 - 24.00 WIB = Live Macapatan<br />Kamis 17.00 - 17.30 WIB = Siraman Rohani<br />Kamis 21.00 - 23.00 WIB = Sekarsari Karaoke<br />Jumat 21.00 - 23.00 WIB = Lelangen (lelagon lan pengangen-angen)<br />Jumat Pon 21.00 - 24.00 WIB = Sambung Rasa (cokekan & dialog interaktif)<br />Sabtu 19.00 - 20.00 WIB = Mitra Tani (dialog interaktif pertanian)<br />Sabtu 20.00 - 23.00 WIB = Karaoke Malem Minggu</span><br /><span style="font-size: 8pt; font-family: 'Tahoma','sans-serif';"> </span>Unknownnoreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-4944158966646993141.post-29367278430567867042010-03-09T20:16:00.000-08:002010-03-09T20:29:57.198-08:00Petruk (Bambang Pecruk Panyukilan)<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg0EHobRTUOBQ2AN3n3aXRwCjrfnHQV_l4ExIs6Mfg0dRIm1ex6NMSzdOU8KQSYpyuMlo5MuJnAztOU2e-OjPpXYFu83qGroPk-ia6JU_SRmtf53zailoQizocbzfzRNBb9N2WnJwM6deE/s1600-h/petruk1.jpg"><img style="margin: 0pt 10px 10px 0pt; float: left; cursor: pointer; width: 204px; height: 177px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg0EHobRTUOBQ2AN3n3aXRwCjrfnHQV_l4ExIs6Mfg0dRIm1ex6NMSzdOU8KQSYpyuMlo5MuJnAztOU2e-OjPpXYFu83qGroPk-ia6JU_SRmtf53zailoQizocbzfzRNBb9N2WnJwM6deE/s320/petruk1.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5446855956736832162" border="0" /></a><div class="clear_left"><div style="text-align: justify;">Petruk adalah punakawan (jawa) di pihak keturunan/trah witaradya. Petruk tidak disebutkan dalam kitab mahabarata. Jadi jelas bahwa kehadirannya dalam dunia pewayangan merupakan gubahan asli jawa.<br /></div><br />Dasanama :<br />Dawala<br />Kantong Bolong<br />Dublajaya<br />Pentungpinanggul<br /><br /><div style="text-align: justify;"> Menurut pedalangan ia adalah anak pendeta raksasa di pertapaan dan bertempat di dalam laut bernama Begawan Salantara. Sebelumnya ia bernama Bambang Pecrukpanyukilan. Ia gemar bersenda gurau, baik dengan ucapan maupun tingkah laku dan senang berkelahi. Ia seorang yang pilih tanding/sakti di tempat kediamannya dan daerah sekitarnya. Oleh karena itu ia ingin berkelana guna menguji kekuatan dan kesaktiannya. Di tengah jalan ia bertemu dengan Bambang Suksdadi daeri pertapaan Bluluktiba yang pergi dari padepokannya di atas bukit, untuk mencoba kekebalannya. Karena mempunyai maksud yang sama, maka terjadilah perang tanding. Mereka berkelahi sangat lama, berhantam, bergumul, tarik menarik, tendang-menendang, injak-menginjak, hingga tubuhnya menjadi cacat dan berubah sama sekali dari wujud asalnya yang tampan. Perkelahian ini kemudian dipisahkan oleh Smarasanta dan Bagong yang mengiring Batara Ismaya. Mereka diberi fatwa dan nasihat sehingga akhirnya keduanya menyerahkan diri dan berguru kepada Smara/Semar dan mengabdi kepada Sanghyang Ismaya. Demikianlah peristiwa tersebut diceritakan dalam lakon "Batara Ismaya Krama".<br /></div><br />Karena perubahan wujud tersebut masing-masing kemudian berganti nama :<br />Bambang Pecrukpanyukilan menjadi Petruk,<br />Bambang Suksdadi menjadi Gareng<br /><br />Mulai saat itu punakawan tersebut menjadi empat orang, yaitu :<br /><br />Semar/Smarasanta<br />Bagong yang terjadi dari bayangan Semar<br />Gareng/Bambang Suksdadi dan<br />Petruk/Bambang Pecruk Penyukilan<br />Menurut pedalangan panakawan tersebut urutan kekeluargaannya diceriterakan, bahwa Semar menjadi ayah dari Bagong, Gareng dan Petruk, sedang Bagong merupakan saudara yang termuda diantara ketiganya. Jadi urutannya:<br />1. Semar: sebagai ayah<br />2. Gareng: anak pertama/sulung<br />3. Petruk: anak kedua dan<br />4. Bagong: anak ketiga/bungsu<br /><br /></div><div class="photo photo_right"><div class="photo_img"><a href="http://www.facebook.com/photo.php?pid=2056753&op=1&view=all&subj=151224842618&aid=-1&auser=0&oid=151224842618&id=110035027613"><br /></a></div><div class="caption">Kantong Bolong</div></div><div style="text-align: justify;">Petruk mempuyai isteri bernama Dewi Ambarawati, putrid Prabu Ambarasraya raja Negara Pandansurat yang didapatnya melalui perang tanding. Para pelamarnya antara lain: Kalagumarang, Prabu Kalawahana raja raksasa di Guwaseluman.Petruk harus menghadapi mereka dengan perang tanding dan akhirnya ia dapat mengalahkan mereka dan keluar sebagai pemenang. Dewi Ambarawati kemudian diboyong ke Girisarangan dan Resi Pariknan yang memangku perkawinannya. Dalam perkawinan ini mereka mempunyai anak seorang priya dan diberi nama Lengkungkusuma.<br /></div><br /><div style="text-align: justify;">Oleh karena Petruk merupakan tokoh pelawak/dagelan (jawa), kemudian oleh seorang dalang digubah suatu lakon khusus yang penuh dengan lelucon-leluon dan kemudian diikuti dalang-dalang lainnya, sehingga terdapat banyak sekali lakon-lakon yang menceritakan kisah-kisah Petruk yang menggelikan, antara lain: lakon ”Petruk Ilang Petele” menceritakan pada waktu Petruk kehilangan kapak/petel-nya. Didalam kisah ”Ambangan Candi Spataharga/Saptaraga”, Dewi Mustakaweni, putri dari negara Imantaka, berhasil mencuri pusaka kalimasada dengan jalan menyamar sebagai kerabat Pandawa (Gatotkaca), sehingga dengan mudah ia dapat membawa lari pusaka tersebut. Kalimasada kemudan menjadi bahan perebutan antara kedua negara itu. Di dalam kekeruhan dan kekacauan yang timbul tersebut, Petruk mengambil kesempatan menyembunyikan Kalimasada, sehingga karena kekuatan dan pengaruhnya yang ampuh, Petruk dapat menjadi raja menduduki singgasana kerajaan Lojitengara dan bergelar Prabu Welgeduwelbeh (Wel Edel Bey); sanggitan/gubahannya sangat penuh dengan kelucuan-kelucuan yang mengasyikan. Lakon ini meripakan sindiran/pasemon (jawa) betapa penjajah Belanda memerintah rakyat Indonesia pada jaman Mataram; dengan sekehendak hatinya mereka menguasai tanah, hasil bumi, hasil tambang, pajak-pajak, wanita dan jiwa rakyat semuanya untuk kepentingan dirinya (penjajah). Lakon ini terkenal dengan judul ”Petruk Dadi Ratu”. Prabu Welgeduwelbeh/Petruk dengan kesaktiannya dapat membuka rahasia Prabu Pandupragola, raja negara Tracanggribig, yang tiada lain adalah kakaknya sendiri , yaitu Nala Gareng. Dan sebaliknya Bagong-lah yang menurunkan Prabu Welgeduwelbeh dari tahta kerajaan Lojitengara dan badar/terbongkar rahasianya menjadi Petruk kembali. Kalimasada kemudian kembali kepada Pandawa.<br /></div><br /><div style="text-align: justify;">Petruk dan panakawan yang lain: Semar, Gareng dan Bagong selalu hidup di dalam suasan kerukunan sebagai satu keluarga. Bila tidak ada kepentingan yang istimewa, mereka tidak pernah berpisah satu sama lain.Mengenai panakawan, panakawan berarti ”kawan yang menyaksikan” atau pengiring. Saksi dianggap sah, apabila terdiri dari dua orang, yang terbaik apabila saksi tersebut terdiri dari orang-orang yang bukan sekeluarga. Sebagai saksi seseorang harus dekat dan mengetahui sesuatu yang harus disaksikannya. Di dalam pedalangan, saksi atau panakawan itu memang hanya terdiri dari dua orang, yaitu Semar dan Bagong bagi trah witaradya.<br />Sebelum Snghyang Ismaya menuksma (jawa)/menjelma dalam diri cucunya yang bernama Smarasanta/Smara, kecuali Semar/Smara dengan Bagong yang tercipta dari bayangannya, mereka kemudian mendapatkan Gareng/Bambang Sukskadi dan Petruk/Bambang Panyukilan. Setelah Batara Ismaya manuksma kepada janggan Smarasanta menjadi Semar, maka Gareng dan Petruk tetap menggabungkan diri kepada Semar dan Bagong. Disinilah saat mulai adanya panakawan yang terdiri dari empat orang dan kemudian mendapat sebutan dengan nana ”parepat/prepat”.<br /></div><br />Wanda wayang Petruk terdiri dari :<br /><br />Petruk wanda Jlegong (dibuat pada tahun 1563)<br />Petruk wanda Jamblang (dibuat pada tahun 1655)<br />Petruk wanda Mesem ( dibuat pada tahun 1710)<br />Petruk wanda Manglung.<br />Petruk wanda Gandrung<br />Petruk wanda Bujang<br />Petruk wanda Gugup<br /><br />Dalam pedalangan Ngayogyakarto :<br />Jlegong<br />Bujang<br />Sambel Goreng<br />Klantung<br />Belis<br />Kancil<br /><br />Ciri Petruk wanda Jamblang adalah sebagai berikut :<br />Adegipun Ndegeg (Berdirinya dadanya maju ke depan )<br />Bahu Padjeg<br />Djangga ageng (Janggutnya besar)<br />Praupan ndangan (Wajah menengadah )<br />Praeyan wiyar (Muka lebar)<br />Badan ketingan kendo (Badan terlihat bongsor dan longgar)<br /><br />Ciri Petruk wanda Jlegong :<br />Adegipun Agrong (Perawakannya Besar/Bongsor)<br />Bahu ngajeng andhap (Bahu depan rendah)<br />Djangga celak dan ageng (Dagu pendek dan besar)<br />Praeyan wiyar (Muka Lebar)<br />Jaja ageng agrong<br />Badan ketingal kera<br />Awak2an limrahipun cemeng ( Badan warna hitam)<br /><br /><a href="http://www.facebook.com/pages/Yogyakarta/Museum-Wayang-KEKAYON-Yogyakarta/75039571974">Sumber : Museum Wayang Kekayon Yogyakarta</a>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4944158966646993141.post-49292489473517484042010-03-09T20:07:00.000-08:002010-03-09T20:12:19.539-08:00BagongBagong adalah salah satu panakawan untuk keturunan trah Witaradya. Sebagaimana Semar, Gareng dan Petruk, Bagong juga tidak disebutkan dalam kitab Mahabharata, sehingga Bagong merupakan wayang hasil gubahan asli Indonesia.<br /><br /><br /><b>Ciri-ciri Bagong</b><br /><br />Ciri utama Bagong adalah sebagaimana namanya, mempunya sisa rambut yang terdapat di belakang. Rambut ini disebut gombak atau bagong. Begitulah Bagong, mempunyai gombak atau sisa rambut yang ada di belakang. Bermata bulat besar, mulutnya dower ke depan.<br /><br /><br /><b>Dasanama/ Alias</b><br /><br />Bagong, Bawor, Astrajingga, Carub<br /><br /><b>Masa Lalu Bagong</b><br /><br />Bagong terjadi dari bayang-bayang Sanghyang Ismaya atas sabda Sanghyang Tunggal. Ketika Syanghyang Ismaya akan ditugaskan menjagra trah Witaradya, ia memohon kepada ayahnya agar diberikan satu orang untuk menemaninya. Dalam hal ini Sanghyang Ismaya merasa tidak sah menjadi saksi jika hanya satu orang. Maka Sanghyang Tunggal kemudian mencipta Bagong dari bayang-bayang semar.<br /><br /><b>Keluarga Bagong</b><br /><br />Bagong menikah bersamaan dengan perkawinan Smara/Sanghyang Ismaya dengan Dewi Kanistri, berbarengan juga dengan pernikahan Dewi Retnawati/Dewi Kanilaras/Dewi Sumarwana, putri Batara Hira dengan Kanumayasa. Istri Bagong bernama Endang Bagnawati, putri Prabu Balya raja dari Candarwa di Kerajaan Pucangsewu.<br /><br /><b>Bagong dalam pewayangan</b><br />Dalam pewayangan,Bagong bersikap kekanak-kanakan, lucu, suara besar dan serak (agor), tindakannya seperti orang bodoh, kata-katanya menjengkelkan, tetapi selalu tepat. Tidak jarang Bagong digunakan sebagai media mengkritik pemerintah dalam pementasan wayang.<br /><br />Dalam kisah Bagong jadi Ratu, dikisahkan bahwa Bagong sedang bersedih, kemudian Bagong melakukan perjalanan hingga sampai negara Pancalaradya. Saat itu, Drupadi, istri Puntadewa sedang berada di Pancala kebetulah melihat Bagong. Untuk menghibur Bagong, Drupadi meminjamkan Jimat Jamus Kalimasada serta Kalung Robyong Maniking Warih. Lantas ceria hati Bagong, namun demikian masih kurang puas hingga meminta Prabu Drupada untuk meminjamkan kerajaan Pancalaradya. Berbekal Jamus Kalimasada mengancam akan membunuh Drupada kalau tidak dipinjamnkan. Drupada meminjamkan dan Bagong bergelar Prabu Panjak Patokol.<br /><br /><b>Simbol Gareng</b><br />Bentuk mata dan badan yang bulat melambangkan kesempurnaan dan keabadian hidup Bagong.<br /><br /><b>Bagong dari masa ke masa</b><br />Bagong, mempunyai sifat ngeyel, hingga digunakan dalang untuk mengingatkan penguasa. Bagong beberapa kali mengalami pelarangan tampil dalam pewayangan. Tercatat pada masa awal berdirinya Pajang yang didirikan oleh Jaka Tingkir melarang penggunaan Bagong sebagai Punakawan. Pada masa pemerintahan Amangkurat I pengganti Sultan Agung pewayangan pecah menjadi dua kelompok, kelompok Kyai Panjang Mas dan Nyai Panjang Mas. Kelompok Kyai Panjang Mas. Kelompok Kyai Panjang Mas tidak menggunakan Bagong dalam pewayangan, sedangkan kelompok Nyai Panjang Mas menggunakan Bagong. Pada masa selanjutnya, setelah Mataram pecah menjadi dua antara Yogyakarta dan Surakarta masih berlanjut dua aliran ini hingga masa pasca kemerdekaan Indonesia. Bagong pada masa sekarang sudah dipakai oleh kedua dua versi wayang kulit Surakarta dan Yogyakarta.<br /><br /><b>Wanda Bagong</b><br />1. Bagong wanda Gilut (dibuat tahun 1563) : Badannya tidak begitu besar , bibir atas dan bawah tebal, kepala gundul tidak memakai bagongan.<br />2. Bagong wanda Gembor (dibuat tahun 1655) : adegipun padjeg (berdirinya tegak), jangga celak (dagu pendek) , praupan longok ( mata besar melongok dengan alis ke atas), praian wijar ( muka lebar ), badan ketingak kendo (badan tidak kencang), bibirnya lebar ke atas dan bawah.<br />3. Bagong wanda Ngengkel (dibuat tahun 1710) :adegipun padjeg (berdirinya tegak), jangga celak (dagu pendek) , praupan tumungul ( muka agak panjang ke depan), praian ciyut (muka sempit) , badan ageng, kiyat lan kenceng (badan besar, kuat dan kencang), polatan suntrut (muka suntuk).<br />4. Bagong wanda Gimbal<br />5. Bagong wanda Demit.<br />6. Bagong wanda Blungkang : bibir bawah tebal dan panjang kebawah (ndower).Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4944158966646993141.post-90325566326066490592010-03-09T19:47:00.000-08:002010-03-09T20:05:18.341-08:00BEBERAPA KEAJAIBAN SEMAR<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg2oYBnFmUasOi6L7Mq1Q-IcPCbp_115TapU1Rj_yhlaDgcWSC0yaEJdONGjMDdcNVMr0MwG598jGbOhrsvSJEcH4hHQXDZxJI5zGtF5dMlTe0I9oTqWGZF4-NAs2rrQYMOtgZLdn8StRw/s1600-h/semar.jpg"><img style="margin: 0pt 10px 10px 0pt; float: left; cursor: pointer; width: 216px; height: 281px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg2oYBnFmUasOi6L7Mq1Q-IcPCbp_115TapU1Rj_yhlaDgcWSC0yaEJdONGjMDdcNVMr0MwG598jGbOhrsvSJEcH4hHQXDZxJI5zGtF5dMlTe0I9oTqWGZF4-NAs2rrQYMOtgZLdn8StRw/s320/semar.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5446850511188526274" border="0" /></a><br /><div><div style="text-align: justify;"> Legenda dan cerita tentang Semar berjumlah banyak sekali. Setiap kali beliau muncul dalam pertunjukan wayang, dengan caranya yang periang, beliau akan selalu memberi pelajaran bagi penonton dan nasehat kepada tokoh lain dalam cerita itu. Oleh sebab itu, Semar dan ajarannya dikaji secara seksama dan sudah banyak upaya menjelaskan sosok Semar dan arti dari ucapannya. Di sini kami hanya membidik segelintir cerita yang sangat populer untuk<i>mencerminkan kecerdasan Semar</i> yang sebenarnya serta <i>beberapa keajaiban Semar yang menunjukkan betapa mengagumkan (dan membingungkan) nalurinya.</i><br /></div></div><div style="text-align: justify;" class="photo photo_none"><div class="photo_img"><a href="http://www.facebook.com/photo.php?pid=3066907&op=1&view=all&subj=220593731109&aid=-1&auser=0&oid=220593731109&id=171041283735"><br /></a></div></div><div style="text-align: justify;" class="clear_none">Pada awal:<br />Pada awal, <b>Sang Hyang Tunggal, Tuhan yang Mahaesa,</b> menciptakan cahaya dan mengarah cahaya itu mengambil bentuk sebagai <b> telur </b>. <i>(Catatan: dengan demikian, terjawablah sudah masalah lama siapa dulu, telur atau ayam)</i> <b> Telur </b>, sebagaimana kita mengetahui, terdiri dari <i>tiga bagian, intinya yang kuning, lapisan yang putih, dan kulitnya</i>. Saat telur itu ditetaskan, muncul <b>tiga dewa muda</b>, yaitu pertama <b>Sang Hyang Antaga (Togog) </b>dari kulitnya, lalu <b>Sang Hyang Ismaya (Semar)</b> dari bagian putih dan terakhir <b>Sang Hyang Manikmaya (Batara Guru atau Syiwa)</b> dari bagian kuning.<br /><br />Sayangnya, masing-masing menganggap diri sebagai pewaris yang sah dari tahta Sang Hyang Tunggal dan tidak bersedia tunduk kepada saudaranya. Mengamati keadaan ini, Sang Hyang Tunggal menantang <i>mereka menelan Gunung Mahameru, gunung yang paling suci di dunia dan lambang alam semesta, lalu memuntahkannya kembali.</i> Sesiapa yang pertama kali melaksanakan tugas ini akan dianggap pewaris yang sah. Sebagai anak tertua, <b>Sang Hyang Antaga (Togog) </b>tergesa-gesa mencoba melakukannya, tapi biar bagaimanapun usahanya, ia tidak bisa membuka mulutnya cukup lebar untuk menelan gunung itu, dengan akibat mulutnya tersobek dan bibirnya dilonggarkan lebar-lebar. Lantas, anak kedua, <b>Sang Hyang Ismaya (Semar)</b>, juga buru-buru maju ke depan dan berhasil menelan seluruh gunung itu, tapi biar bagaimanapun usahanya, ia tidak bisa memuntahkannya kembali. Sebagai akibat, gunung yang raksasa itu turun ke dalam pantatnya dan tidak bisa dikeluarkan, baik ke arah depan maupun ke arah belakang. (Catatan: mungkin ini sebabnya pantat Semar luar biasa gede, dan, kalau diperhatikan bahwa Gunung Mahameru berupa gunung api, mungkin ini dapat juga menjelaskan letusan gas berbau busuk yang sering keluar dari perut Semar). Oleh karena gunungnya telah hilang, anak ketiga dan termuda, <b>Sang Hyang Manikmaya (Batara Guru)</b> tidak dapat mencoba menelannya.<br />Tersinggung dengan gerak-gerik Togog dan Semar dan terkesan dengan kesabaran Batara Guru, Sang Hyang Tunggal menobati <b>Batara Guru</b> sebagai <i>pewaris tahtanya yang sah. </i>Semar disuruh turun ke bumi untuk memimpin dan melayani orang dengan iktikad baik, sedangkan Togog disuruh turun ke bumi untuk memimpin dan melayani buta-buta dan orang dengan iktikad kurang baik. <i>(Catatan: <b>Togog juga merupakan tokoh yang kompleks:</b> beliau akan selalau berusaha memberi nasehat yang baik kepada orang yang dibantu, tapi ditakdirkan bahwa mereka tidak akan menghiraukan nasehatnya; lalu beliau memperuncing masalah dengan memuji dan menyanjung-nyanjung mereka, mendorong mereka lebih jauh ke arah yang salah).</i><br /><br /></div><div style="text-align: justify;" class="photo photo_right"><div style="text-align: justify;" class="clear_left">Dalam <b>versi lain dari asal-usul Semar</b>, ada ibu dari tiga saudara tersebut, yang dikenal sebagai <b>Dewi Rakti </b>atau <b>Dewi Rakatawati.</b> <i>(Catatan: kalau begitu, mungkin masalah ayam dan telur masih belum terjawab)</i>. Dan, dalam <b>versi lain lagi,Sang Hyang Antaga (Togog) </b> diciptakan dari cahaya merah waktu senja, <b>Sang Hyang Ismaya (Semar) </b>diciptakan dari kekosongan alam semesta (maya), <b>Sang Hyang Manikmaya (Batara Guru) </b>diciptakan dari sinar batu permata, dan dewa muda yang keempat, <b>ang Hyang Nurada (Batara Narada)</b>S, diciptakan dari cahaya (nur). <b>Mereka berempat merupakan penghuni dunia yang pertama.</b><br /><br />Dalam beberapa legenda, sebelum kahyangan ditinggalkan untuk mengasuh tugasnya didunia, Batara Ismaya (Semar) sempat kawin dengan <b>Dewi Kanastren</b> dan mereka dikaruniakan <i>sepuluh anak,</i> yaitu:<br />v <b>Sang Hyang Bongkokan</b> atau <b> Wungkuam </b>—Dewa halilintar dan petir<br />v <b>Sang Hyang Patuk</b> – Utusan dewa-dewa (dengan Batara Temboro)<br />v <b>Batara Kuwera</b> – Dewa kekayaan<br />v <b>Batara Candra</b> – Dewa bulan<br />v <b>Batara Mahyati</b> – Dewa kearifan<br />v<b> Batara Yamadipati</b> – Dewa kematian dan penjaga gerbang neraka, dengan kepala buta raksasa<br />v <b>Batara Surya </b>– Dewa matahari<br />v <b>Batara Kamajaya</b> – Bersama dengan istrinya, Batari Kamaratih, simbol cinta sejati<br />v <b>Batara Temboro</b> – Utusan dewa-dewa (dengan Sang Hyang Patuk)<br />v <b>Dewi Darmastuti </b>– Istri dari Begawan Bagaspati, buta raksasa yang juga merupakan resi<br /><br /><b>Versi lain</b> mendaftarkan Batara Wrahaspati atau Batara Siwah sebagai anaknya ketimbang Sang Hyang Patuk. Terdapat tumpang tindih yang menarik antara daftar anak Semar ini dengan daftar <b>delapan dewa yang menjiwai Astabrata,</b> delapan jurus kepemimpinan yang berhasil, yaitu: <b>Agni, Anila/Bayu, Baruna, Candra, Indra, Kuwera, Surya </b>dan <b>Yama.</b><br /><span style="font-size:100%;"><span style="font-weight: bold;"><br /></span>Cara Semar menemukan anak angkatnya :</span><br />Semar biasanya didampingi oleh paling sedikit <b>tiga anak angkat, Gareng, Petruk </b>dan <b> Bagong </b>, yang bersama-sama dikenal sebagai <b>Punakawan <i>(teman atau pembantu yang serba tahu).</i></b> Terdapat banyak cerita tentang cara Semar bergabung dengan tokoh-tokoh periang yang unik tersebut.<br /><br />Dalam satu cerita, Semar kesepian dan minta agar Sang Hyang Tunggal menciptakan temannya. Sang Hyang Tunggal menjawab saja bahwa <b>temanmu terbaik adalah bayanganmu</b>. Semar berpaling melihat bayangannya dan menemukan bahwa bayangannya telah hidup sebagai versi kecil dari Semar sendiri. Bayangan yang hidup ini menjadi anak angkat Semar, bernama <b> Bagong </b>. Walaupun Bagong merupakan anak angkat yang pertama, oleh karena sifatnya yang selalau kanak-kanakan, Bagong sering diperlakukan sebagai anak bungsu. Untuk memperoleh anak lain, Semar membentuk orang dari gumpalan getah kering dari pohon damar, yang diberi nama <b>Nala Gareng</b> atau <b> Gareng </b>. Anak ketiga merupakan pangeran yang ayahnya gagal mengasuh dan minta agar Semar mengangkatnya. Semar setuju dan memberi nama <b> Petruk </b>.<br /><br /></div></div><div style="text-align: justify;" class="photo photo_right"><div class="photo_img"><a href="http://www.facebook.com/photo.php?pid=3066924&op=1&view=all&subj=220593731109&aid=-1&auser=0&oid=220593731109&id=171041283735"><br /></a></div></div><div style="text-align: justify;" class="clear_right">Dalam cerita lain, dua kesatria yang tampan, <b>Bambang Sukadadi </b>dan <b>Bambang Precupanyukilan</b>, saling beradu otot untuk membuktikan siapa yang paling tampan, tapi tiada yang dapat mengalahkan yang lain. Lalu muncul seorang gendut, berbentuk cacat dan aneh bernama <b>Lurah Janggan Smarasanta</b> (kepala kampung yang jiwanya dikuasai oleh Semar). Mereka sepakat orang ini dapat menjadi hakim yang baik untuk memutuskan siapa diantaranya yang paling tampan. Semar tertawa dan, dengan mengherankan mereka, memberitahu mereka bahwa sama sekali tidak ada di antara mereka yang tampan. Oleh Semar mereka disuruh melihat dirinya di cermin. Begitu lihat wajahnya di cermin, mereka sadar dengan sangat menyesal bahwa mereka telah menghancurkan ketampanannya masing-masing dan sekarang boleh dikatakan cacat juga. Untuk menghibur hati mereka, Semar mengajar mereka bahwa <b>sumber keindahan sebenarnya letak dalam jasa kepada orang lain dan bukan dalam ciri-ciri fisik.</b> Terkesan dengan kebijaksanaan dan kecerdikan Semar, kedua kesatria tersebut minta Semar mengangkat mereka sebagai anak angkat. Semar setuju dan memberi nama <b> Gareng </b>dan <b> Petruk </b>kepada mereka.<br /><br /></div><div style="text-align: justify;" class="photo photo_left"><div class="photo_img"><a href="http://www.facebook.com/photo.php?pid=3066945&op=1&view=all&subj=220593731109&aid=-1&auser=0&oid=220593731109&id=171041283735"><br /></a></div></div><div style="text-align: justify;" class="clear_left">Di <b> Cirebon </b>, kota pelabuhan dan bekas kesultanan di pantai barat laut Pulau Jawa, Semar dikenal mempunyai <b>delapan anak angkat</b>, yaitu <b><i>Dawala (Petruk), Gareng, Bagong, Bitarota, Ceblok, Cungkring, Bagalbuntung</i>, dan <i> Curis </i></b>. Bersama-sama, Semar dan anaknya berjumlah sembilan, yang di Cirebon dikaitkan dengan <b>Wali Sanga</b>, <i>sembilan orang alim yang membawa Agama Islam ke Jawa.</i><br />Di bagian Jawa Barat yang lain, terutama di daerah pegunungan dekat kota Bandung, anak angkat Semar dikenal sebagai <b>Cepot Astrajingga</b>, yang tertua, <b> Dawala </b>atau <b> Petruk </b>, anak kedua, dan <b> Gareng </b>sebagai yang paling bungsu. Dipercaya bahwa Cepot muncul dari tongkat Semar, yang menurut Semar sudah hilang tapi ternyata tersembunyi dalam bayangannya. Di dalam Wayang Golek Purwa Sunda, Cepot sering mempunyai satu kaki yang dapat keluar dari sarongnya untuk mendepak wayang yang lain.<br /><br /><br /><h1>Ciri-ciri Semar</h1></div><div style="text-align: justify;" class="clear_right"><li><i>Semar juru bicara rakyat biasa</i></li><i><br /></i><li><i>Pengarahan Semar selalu membawa kemenangan</i></li><i><br /></i><li><i>Semar merupakan pembantu yang juga cendekiawan</i></li><i><br /></i><li><i>Semar selalu mengucapkan kebenaran yang paling hakiki</i></li><i><br /></i><li><i>Semar berwujud dari maya, kekosongan yang gelap dari alam semesta</i></li><i><br /></i><li><i>Semar mengemban tugas memperbaiki kesalahan dewa-dewa dan raja-raja</i></li><i><br /></i><li><i>Semar merupakan pengayom yang harus sering memberi pelajaran kepada orang yang dilindunginya</i></li><i><br /></i><li><i>Dualitas dan Ambiguitas Semar</i></li><i><br /></i><li><i>Semar ada sekaligus tidak ada</i></li><i><br /></i><li><i>Semar orang kasar dikagumi orang halus</i></li><i><br /></i><li><i>Semar sedang berdiri tapi kelihatan berjongkok</i></li><i><br /></i><li><i>Semar beraga cacat fisik tapi berjiwa sempurna</i></li><i><br /></i></div><div style="text-align: justify;" class="clear_left"><li><i>Semar merupakan dewa tapi menjadi orang biasa</i></li><i><br /></i><li><i>Semar tidak nampak tapi dapat berwujud manusia</i></li><i><br /></i><li><i>Semar berada di dunia tapi melancong di kahyangan</i></li><i><br /></i><li><i>Semar merupakan badut yang memberi pelajaran serius</i></li><i><br /></i><li><i>Semar tidak ada tempat tinggal tapi tinggal di mana-mana</i></li><i><br /></i><li><i>Semar merupakan seorang pelawak tapi bukan pendaya muslihat</i></li><i><br /></i><li><i>Semar tidak mempunyai seorang anak tapi mempunyai banyak anak lelaki</i></li><i><br /></i><li><i>Semar selalu menyatakan yang benar tapi mengucapkannya dalam kata teka-teki</i></li><i><br /></i><li><i>Semar berair mata berlinang, biarpun ia sedang tertawa, tapi tidak pernah menangis</i></li><i><br /></i><li><i>Semar banyak dikenal dan dicintai tapi sekaligus tidak dapat dikenal dan selalu sendiri</i></li><i><br /></i><li><i>Semar memberi inspirasi dari keindahan hatinya walaupun mempunyai beberapa kecacatan</i></li><i><br /></i><li><i>Semar mempunyai kuncung seperti anak kecil tapi warnanya putih seperti rambut seorang tua</i></li><i><br /></i><li><i>Semar seorang lelaki yang mirip wanita, seorang perempuan yang mirip lelaki atau bukan dua-duanya</i></li><i><br /></i><li><i>Semar berperan dalam cerita yang berlangsung di alam kahyangan tapi ia dianggap simbol kehadiran Tuhan yang Mahaesa di bumi </i></li></div><br />sumber : <a href="http://www.facebook.com/pages/Yogyakarta/Museum-Wayang-KEKAYON-Yogyakarta/75039571974">Museum Wayang Kekayon Yogyakarta </a>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4944158966646993141.post-72873283939915290852010-03-06T17:35:00.000-08:002010-03-06T18:10:46.867-08:00Metu saka Uru-Ara Ngisep Sepining Hawa<div style="text-align: justify;"><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiNW1ztHwF4_xrnuU3KqubR-5wwkJn8pnyhGc6hL0PGdWEDQIflEFrPjwMD9d6stXI7nDROA71-H3lQRyc7KfrjfCeqU6rgT-b3BGq0kMF1o-c42hKOLgoIdYQHmYZ-drw3HlosLL_8cQg/s1600-h/wayang2.jpg"><img style="margin: 0pt 10px 10px 0pt; float: left; cursor: pointer; width: 221px; height: 166px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiNW1ztHwF4_xrnuU3KqubR-5wwkJn8pnyhGc6hL0PGdWEDQIflEFrPjwMD9d6stXI7nDROA71-H3lQRyc7KfrjfCeqU6rgT-b3BGq0kMF1o-c42hKOLgoIdYQHmYZ-drw3HlosLL_8cQg/s320/wayang2.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5445708381212159570" border="0" /></a><span style="font-weight: bold;">JRONING </span>uru-ara, kang ana mung sarwa ora nggenah lan ngajak bubrah. Sing dening wong akeh dianggep bener, jebul malah keblinger. Sewu laler padha ngrubung tembelek, apa tetep wae dianggep bener?!<br /></div><p style="text-align: justify;">Jroning tradisi Hindhu, ana kang diarani nyepi. Ora mung dhewekan, nanging ditindakake bebarengan, dipengeti lan dipersudi dening kabeh umat. Jroning nyepi, ora ana sing padha metu saka ngomah. Sawetara metu saka uru-ara lan gebyaring kadonyan sing kebak swara.<br /><br />Ing kalangan umat Katolik-Kristen, ana retreat. Ing agama Buddha ana uga sing diarani Buddha reclining. Kanthi pasa lan iktikaf, kaum muslim uga duwe sarana kanggo mundur saka ìuru-araî-ning donya sing kebak tukar padu, cengkah, lan apa-apa sing bisa agawe bubrah.<br /><br />Kanthi Kalatidha karyane pujangga agung Ranggawarsita bisa dadi kaca benggala tumrap jaman sing kebak uru-ara, jaman sing “rurah pangrehing ukara”. Sebab apa? “Karana tanpa palupi!” Merga ora ana sing bisa ditulad, ora ana sing pantes diconto jalaran kabeh-kabeh wis mletho.<br /><br />Wektu terus lumaku. Uru-ara ora mendha nanging malah saya ndadra, selot ndadi. Pangarep-arep saya ora ganep bebarengan karo janji lan prasetya sing ora digondheli maneh. Sing ana mung mburu karepe dhewe, mburu kepenake dhewe, lan mburu benere dhewe. Katon banget yen padha kongas kalawan kasudiranira.<br /><br />Wedhatama uga melu nggambarake pokal-polah kaya mangkono iku. Laras karo serat anggitane KGPAA Mangkunagara IV iku, kabeh padha “ngugu karsane priyangga”. Kabeh “nora nganggo peparah lamun angling”, ngomong ora nganggo waton, nanging waton muni. Senajan mengkono, ora gelem yen diarani isih kaya bocah Taman Kanak-kanak, “lumuh ingaran balilu”, kapara “uger guru aleman”.</p><div style="text-align: justify;"> </div><h4 style="text-align: justify;">Nggugu Karepe Dhewe</h4><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Amarga mung nggugu karepe dhewe, mula bener sing dibujung ya mung benere dhewe utawa bener kanggo golongane dhewe. Anggere disengkuyung dening wong akeh, dianggep bener. Iki sing ora mung ndadekake padha keblinger, nanging uga banjur nglairake mentalitas “massa”, massa sing kelangan daya kritise nalika ngadhepi apa wae. Bisane mung anut grubyug sanadyan ora ngerti rembug, kaya belo melu seton.<br /><br />Kanthi pratelan sing luwih plastis, “malah mangkin andadra, rubeda kang ngreribedi, beda-beda ardane wong sanagara.”Banjur, yen kabeh padha rebut ngarep lan nyuwara sabanter-bantere, satemah dadi uru-ara, apa sing luwih prayoga ditindakake amrih ora karoban ing pawarta lolawara?<br /><br />Kaya sing diandharake ing ngarep, temene saben agama wis nuduhake dalan kanggo ngadhepi saben uru-ara lan kahanan sing dibeberake. Saben kapitayan wis nuduhake cara kanggo narik dhiri saka salah kaprah sing dadi keblinger kolektif iki.<br /><br />Kanthi mapanake Kalatidha minangka pancadan, ya kahanan sing kaya mangkono iku kang banjur ndadekake sapa wae sing isih kedunungan jiwa “parameng kawi”, bakal “kawileting tyas malatkung”. Sebab keperiye olehe ora, yen “tidhem tandhaning dumadi, ardayengrat dening karoban rubeda”. Banjur kudu kepriye? “Sageda sabar santosa, mati sajroning ngaurip,” pratelane Kalatidha kaya-kaya asung pawangsulan.<br /><br />Kanthi mangkono, diajab bisa “kalis ing reh aru-ara, murka angkara sumingkir, tarlen meleng malatsih, sanityasa tyas mamasuh, badharing sapudhendha, antuk mayar sawatawis.”<br /><br />Masterpiece-e Ranggawarsita mau wis mratelakake, “wahyaning arda rubeda, ki pujangga amengeti”. Kepriye cak-cakane? Mesu cipta mati raga, mudhar warananing gaib.<br /><br />Sakeplasan, tetembungan mau ora gampang disumurupi dening wong akeh. Nanging intine cetha: ngresiki batin saka pikiran-pikiran ala, lan meper sakehing karep kanthi “mateni” raga. Kanthi “mesu cipta”, rasa lan karsane mesthi dadi positif. Kathi mateni raga, bakal saya sentosa batine. Kanthi mateni raga, kanthi mati sajroning urip, mengkone bakal bisa nggayuh urip sajroning pati. Yen wis bisa mengkono, nadyan kudu ngadhepi ura-ara kaya ngapa wae mesthi ora bakal gampang kelune.<br /><br />Kanthi mangkono uga, ora bakal angel anggone meruhi “sasmitaning sakalir”. Persis kaya sing diandharake ing Kalatidha: “ruweding sarwa pakewuh, wiwaling kang warana, dadi badaling Hyang Widdhi, amedharken paribawaning bawana.”</p><div style="text-align: justify;"> </div><h4 style="text-align: justify;">Bebanda</h4><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Rekadaya nggayuh sepining hawa, satemah kuwawa ngadhepi uru-ara, dudu tanpa pepalang. Gedhene melik lan ora ngrumangsani marang jejere dhewe, mujudake pepalang sing gedhe. Tetembungan “melik barang kang melok” mujudake pepeling supaya wong ora kebanda dening pepinginane dhewe. Sebab, pepenginan iku sing tundhone bakal njurung marang tumindak apa wae. Mergane, melik nggendhong lali. Yen wis kedunungan melik, adhakane banjur lali marang sakabehing pepacuh lan pitutur.<br /><br />Kontrol dhiri, temene uga bisa ditindakake kanthi “ngilo githoke dhewe”. Paradoks kesane. Sebab, ing tata lair, piye bisane wong ngilo marang githoke dhewe yen ora nganggo kaca pengilon rangkep. Angel, nanging ora ateges mokal. Iki uga perangan sing ora bisa ditinggalake jroning nyepi. Sacara internal, pancen kudu sentosa, lagi bisa ngambah njaba.<br /><br />Gegayutan karo melik, Wedhatama asung pepeling, mligine sing (kudune) wis ngancik tataraning kadewasan: wis tuwa arep ngapa, muhung mahas ing ngasepi, supyantuk parmaning Suksma.<br /><br />Tuwa pancen mung tibaning umur. Yen ora sinartan pangudi, sing ana mung “sepa sepi lir sepah samun”. Kosokbaline, yen nglungguhi marang sepuhe, mesthi sepuh kuwi dadi sepining hawa.<br /><br />Pancen, nyepi ora kandheg ing tata lair wae. Yen biyen, supaya bisa nyentosakake budi, kudu kanthi ngambah laladan sepi utawa teteki, mlebu guwa sirung munggah gunung. Nanging saiki, kudu bisa nyepi jroning krameyan, bisa tapa ngrame.<br /><br />Apa maneh prasyarate? Mangasah mingising budi, memasuh malaning bumi! Marang diri pribadine, kudu wani nglantipake cipta, rasa, lan karsanane. Kanthi mangkono ora ulap marang sakabehing kang dumadi, ora gampang keguh marang sawernane kahanan. Ora keli, nanging saora-orane ngeli.<br /><br />Beberangen karo kuwi ora bakal wedi marang kahanan kang dumadi. Ora wedi ora ateges ngawur, ora ateges nekad, nanging wis linambaran sepining hawa, ora melik maneh marang kang melok jalaran wis mati sajroning ngaurip. (35)<br />—Sucipto Hadi Purnomo, dosen Basa lan Sastra Jawa Fakultas Basa lan Seni Universitas Negeri Semarang</p>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4944158966646993141.post-63884403284689292232010-02-24T02:05:00.000-08:002010-02-24T02:07:36.541-08:00Saru, Wirang, lan, Isin Tumrap Bebrayan Jawa<div style="text-align: justify;">Saru, wirang, Ian isin kuwi ana gegayutane. Kanggo nyumurupi bab iki perlu kita andharake siji mbaka siji. Bab sepisan sing perlu kita gatekake yaiku ngenani tembung saru. Saru iku tumindak, pakarti, Ian uga pacelathon kang ora jumbuh karo tata kesopanan mula kudu padha ditinggalake. Jaman kuno asring wong tuwa nyebut tetembungan ora ilok kanggo elik-elik tumindak saru kuwi. </div><p style="text-align: justify;"><b>Mangan</b> ana tengah lawang, ngguyu cekakakan, angop sakamba-ambane, mangan ngetokake swara (kecap banter), ngombe wedang dicucup, nganggo sandhangan sing mamerake aurat, kabeh kuwi klebu tumindak saru. Apa ana akibate yen tatanan iki dilanggar? Mesthi wae ana. Mangan ana tengah lawang jelas saru amarga iku dalan kanggo tamu. Umpama ngepasi mangan terus ana dhayoh teka rak kudu mlayu-mlayu ndhelik. Mula becike aja mangan ana tengah lawang. Wong tuwa mbiyen emoh njelasake. Cukup ngomong ora ilok. Ora perlu njlentrehake kanthi gamblang.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"> Ngguyu nganti cekakakan tur keliwat banter utawa angop sing amba banget ora ditutupi uga klebu tumindak saru. Apa ta risikone? Nyatane loro-lorone tumindak iku mbebayani banget. Wong ngguyu sing kebablasen utawa angop kekamban bisa njalari uwange kesleo. Yen nganti panggonan tutuk kuwi kesleo kelakon ora bisa mingkem alias kebacut menga. Sawetara taun kepungkur tau ana kedadeyan wong angop sing kebablasen ora bisa mingkem, kepeksane ndadak digolekake wong pinter. Bareng dikampleng saka mburi lagi bisa pulih sauni-uni. Angop kekamban uga mbebayani. Sapa ngerti nalika iku ana laler mabur terus mlebu tutuke sing lagi angop. Beja yen mung laler. Umpamane sing mabur kuwi tawon terus ngentup telak kelakon dadi gawe. Mulane ora ilok ngguyu cekakakan utawa angop kekamban tanpa ditutupi.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"> Ngenani ngguyu cekakakan kuwi wis digambarake ing crita wayang. Yen panjenengan ngematake lakon Begawan Ciptaning, ana paraga sing jenenge Prabu Newata Kawaca. Narendra raseksa sing sekti mahambara iku jebul pengapesane manggon arueng tutuk. Nalika kasil mboyong Dewi Supraba ing prajane, sawijining wektu Dewi Supraba ngalembana Prabu Newata Kawaca. Dhasare raseksa, krungu pangalembana iku dheweke sigra gumuyu latah-latah. Ora nyana lamun Sang Arjuna wus siyaga gegaman. Pusaka dilepasake ngenani telak sigra prapteng lampus. Mangkono mungguh gegambaran ngenani pengapesane wong kang gumuyu nganti latah-latah. Piwulang agama uga ngelingake yen gumuyu aja kebangeten awit bisa ngurangi kaprayitnan. Yen bisa lamun gumuyu ya samadya wae.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"> Bab-bab liya kang dianggep saru mesthi ana rahasia ing suwalike. Mula saka iku tatanan bebrayan kang nganjurake supaya ngedohi tumindak saru iku becik yen ditaati. Yen ana bab-bab sing sajak ora tinemu nalar, mbok menawa durung wae kita temokake sebab musababe. Nalar kita bakal tinarbuka yen wus ngalami Ian nglakoni dhewe bab-bab kang nyata perlu ditinggalake kuwi.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"> Sateruse ngenani tembung wirang. Rasa wirang kita rasakake lamun wus kebacut tumirirlak kang nalisit saka bebenet. Umpamane, jajan bakso wis kebacut mangan kok dilalah dhompet keri ana ngomah. Yen ngalami lelakon kaya iki mesthi wae nandhang kewirangan. Conto liya yaiku yen duwe anak wadon kang nganti entuk gelar MBA (<i>marriage by accidence</i>) mesthi wae wong tuwa nandhang kewirangan.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"> Yen jaman biyen mesthi ana tandha jago klura wanci sore. Kenya kang tumindak kaya kuwi dianggep gawe sangare desa. Bisa-bisa desa sing kepanggonan prawan kaya kuwi kelakon nandhang larang udan Ian larang pangan. Kuwi jaman mbiyen.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"> Nanging jaman saiki sajake kahanan wis beda. Masyarakat saya permisif mula padha maklum yen ana kasus prawan sing ngandheg sadurunge nikah.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"> Rasa wirang iku ana sing gedhe Ian cilik. Jajan lali ora nggawa dhompet, nganggo klambi kewalik, sepatu utawa sandhale selen, kuwi klebu kewirangan cilik. Ana uga kewirangan gedhen-gedhen kaya kasus MBA, duwe anak kena kasus kriminal, tumindak Iuput sing kedlarung-dlarung, lsp. Kang njalari kewirangan kuwi bisa amarga katalumpen, bisa uga saka anggota keluwarga. Kita mesthine bisa ngawekani tumekane bab-bab kang bisa njalari kewirangan iki. Lamun bisa njaga kahanan mesthi wae ora bakal ketaman kewirangan sing gedhe.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"> Wirang kuwi raket sesambungane karo isin. Wong sing wis kebacut kewirangan adate terus nandhang isin. Duwe rasa isin kuwi penting banget tumrape sadhengah wong. Ing piwulang agama Islam, rasa isin kuwi segaeyan saka iman. Rasa isin kudu dilungguhake ana papan sing pas. Yen ora pas, mesthi wae rasa isin kuwi ora nggawa manfangat kanggo urip kita ing bebrayan. Amarga rasa isin wong-wong bakal tumindak ngati-ati karben sesrawungane bisa ditampa dening masyarakat kabeh. Mula saka iku rasa isin kudu dijaga Ian diurip-urip.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"> Rasa isin kudune dituwuhake kanggo nyegah tumindak luput. Yen konangan colong jupuk, selingkuh, ngapusi, korupsi, ngunthet dhuwit umum kudune isin. Yen tangga teparo bisa ngamal kebecikan kok awake dhewe ora bisa, kudune isin.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"> Umpama kabeh wong padha ngembangake rasa isin kanthi benet, kaya ngapa endahe bebrayan. Amarga isin tumindak ngapusi Ian korupsi ora ana maneh wong-wong sing tumindak luput. Panguripan dadi ayem tentrem. Negara uga aman amarga ora ana anggaran negara sing bocor. Emane rasa isin iki durung mlebu ing kabudayan Jawa.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"> Rasa isin uga ana sambung rapete karo rasa pambeg. Rasa pambeg kuwi sembada mula isin yen nganti gawe karepotane liyan. Ilange rasa pambeg njalari saya tipis rasa wirang Ian isin, mula gelem nindakake bab-bab sing remeh Ian njuwarehi.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"> Sawetara wektu kepungkur ana warta sing nyebutake yen ing kutha Solo saben Jumat ketekan wong ngemis rombongan: Wong-wong kuwi sakjan-jane isih bisa makarya nggunakake tenaga. Mung wae amarga ora duwe pambeg Ian ilang rasa isine, makarya remeh kang sering sinebut khridha lumahing asta tansah ditindakake. Karepe pengin entuk dhuwit tanpa kringeten. Koruptor karo pengemis kuwi saktemene padha remehe mung wong sing nglakoni ora rumangsa. Coba dipikirake wong ora rekasa kok kepengin entuk dhuwit akeh, saka ngendi asal-usule? Yen ngono pola pikire koruptor karo wong ngemis ana empere; padha kepengin kepenak tanpa meres kringet.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"> Pengemis, isih lumayan awit anggone golek dhuwit kuwi mung nyadhong keikhlasane liyan: Ana uga sebageyan wong, ngemis nindakake pakaryane kuwi karana kepepet kahanan ekonomi lan nasib elek. Lha yen koruptor, awake sisih gagah perkosa tur sandhangane necis kok ,gelem mangan dhuwit sing dudu hake dhewe. Yen ngono korupsi kuwi luwih remeh tinimbang nglakoni kridha lumahing asta. Kenangapa tetep kita tindakake? Jalaran ilange rasa wirang Ian isin,</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"> Piya akibate lamun wong-wong wis padha ilang rasa isine? Tatarane werna-werna; wiwit ora idhep isin, ora duwe isin, nganti ngisin-isini. Yen ana panduman beras murah wong sing kecukupan melu antri tuku bisa kita sebut wong kuwi ora idhep isin. Wong dudu jatahe kok melu tuku. Mesthine ana wong sing luwih duweni hak. Sateruse, yen ana kenya mlaku ana dalan mamerake aurat sebut wae bocah sing ora duwe isin. Aurat kok dipamer-pamerake liyan. Yen ana wong korupsi gedhen-gedhenan ngentekake jatahe rakyat, wis mesthi wae tumindak kuwi bisa disebut ngisin-isini. </p><div style="text-align: justify;"> (Sudadi/35)<br />http://suaramerdeka.com/v1/index.php/read/kejawen/2007/07/30/218/Saru-Wirang-lan-Isin-Tumrap-Bebrayan-Jawa <br /></div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4944158966646993141.post-91247671969514708562010-02-24T01:44:00.000-08:002010-02-24T01:45:45.870-08:00Samadya kanthi Ura-ura Sinambi Numpak Mercy<p style="text-align: justify;"><b>MANAWA</b> filsafat Jawa iku ngegungake ide lan ngasorake materi, pancen ora bisa diselaki. Kapara maneka warna panemu sarta gegebengan Jawa mratelakake adeg-adeg kang asipat antimateri. Wong Jawa luwih katrem ngrumit-ngrumitake sarta ngunggulake tata krama lan alusing budi. Kepriyayen lan kabudayan adiluhung banjur dadi kadidene agul-agul, yen ora malah tujuan.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Nanging yen dudutan mau dijupuk kanggo nggambarake kahanane manungsa Jawa lan kabudayane, luwih-luwih ing titi mangsa iki, mesthi banjur akeh lupute. Jroning swasana kesejagadan kaya mangkene, kaya ora tinemu nalar manawa "Jawa" tansah digambarake kaya sing wis kelakon ing wingi uni utawa "Jawa" kang tinulis ing pitutur-pitutur luhur.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"> Pancen, wong Jawa isih padha ngarani manawa urip ing alam donya iki ibarat mung mampir ngombe. Mung sedhela saka perangane laku sing luwih dawa. Gandheng mung sedhela, mula banjur kudu dimaknani supaya nduwe teges.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"> Nanging perkara "ngombe" wae, Jawa ya nduwe angger-angger. Ora sasenenge, ora sakuwate. Ana ukuran lan takerane sing bisa dilacak saka pratelan candrane wong ngombe. Upamane, yen ngombene mung sasloki, arane eka padma sari. Yen rong sloki, dwi amartani. Tegese isih ing tataran kang bisa diarani "apik tur murakabi awak".</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"> Nanging yen wis luwih saka kuwi, apa maneh yen wis kliwat takeran, bakal ora becik kedadeane. Upamane yen nganti sepuluh sloki, bakal kaya wangkene yaksa, dasa yaksa wangke. Siang apik? Ya samadya wae.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"> Temene, wong Jawa uga ora bisa diarani nyingkur saka kadonyan tenan. Wong bisa diarani "wis dadi wong" yen wis kadunungan wisma, wanita, turangga, kukila, lan curiga. Tegese, wis nduwe omah, bojo, tumpakan, manuk utawa oceh-ocehan sing bisa dirungokake, lan keris minangka pusakane. Nanging nut ing jaman kelakone, mesthi wae sing diarani turangga, kukila, lan curiga mau uga ngalami owah-owahan, sanajan konsepsi lan substansine tetep.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"> Nanging apa yen wis kedunungan kabeh mau banjur ateges bakal mulya? Apa pancen kamulyan iku sing dadi tujuane urip?</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"> Jebule ora. Sora-orane, urip iku ora mung kanggo mburu kamulyan. Sebab, apa tegese kamulyan yen ing kono ora ana katentreman.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"> Upamane ngene. Apa tegese omah gedhe magrong-magrong, bojo bebasan ayune ora kalah karo widadari, arep menyang ngendi-ngendi uga wis sumadiya tumpakan sing nduwe gengsi, kanggo mat-matan lan rungon-rungon ing omah uga ana, klebu ìpusakaî kayadene titel lan gelar ing jaman saiki (kapara katebelece!), nanging kabeh mau mung marakake turu ora bisa angler lan menyang endi-endi rumangsa ora aman?</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"> Pancen, kanthi samubarang mau, bakal luwih gampang anggone nanjakake uripe. Nanging sisip sembire, yen kurang prayitnane, kamulyan mau mung bakal njlomprongake marang kasangsarane jiwa.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"> <b>Urip Ngaya</b></p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"><b> </b>Sajrone urip saben dinane, manawa ana wong sing ngoyak bandha donya wae, bakal dianggep ngaya uripe. Tur iki uga diarani dudu Jawa. Sebab, urip Jawa iku tentrem lan laras sajroning batin, jalaran bab-bab sing asipat materi dianggep ora bisa marakake marang ketentreman.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"> Mula, ora nggumunake manawa aluwung "mangan ora mangan kumpul" timbang "crah agawe bubrah". Apa tegese padha rebut rejeki yen tundhone mung gawe pethal anggone padha paseduluran utawa memitran. Kosokbaline, aluwung tetep padha kumpul, antarane "sing mangan" lan "sing ora mangan", jalaran ing kono iku keguyuban lan kerukuan bisa thukul sarta ngrembaka. </p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Kanthi rada ekstrem, gambaran mau uga kawengku ing pratelan "tinimbang numpak Mercy mbrebes mili aluwung mikul dhawet ura-ura". Sepisan maneh, iki saya nandhesake manawa bandha-donya iku ora perlu, sing luwih wigati tentreme ati.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"> Luwih-luwih maneh, isih ana unen-unen "nyawa mung gadhuhan, bandha donya mung sampiran". Apa sebabe? Bandha donya kuwi bisa sirna, drajad-pangkat uga bisa kliwat.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"> Yen dibacutake maneh, ana uga kang mratelaake manawa makuthaning urip iku ora dumunung ana ing bandha donya, kalungguhan, drajad-pangkat, lan samubarang kang didarbeni.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"> Temene, nampik marang gebyaring kadonyan, mburu kesenengan sing mung didhasari dening materi, ora mung ana ing Jawa wae. Ing jagading Islam, upamane, kang diarani wong sufi kuwi ora liya wong kang sarwa prasaja uripe sarta nyingkur marang gebyaring kadonyan.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"> Awit apa? Jalarane, mbokmanawa wae, saksapa kang ora sarwa mubra-mubra, sing apa-apa keturutan, adhakane padha lali ing purwa duksina. Kosok baline, sok sapa sing lagi nandhang kecingkrangan, apa-apane sarwa kurang, lumrahe banjur padha ngrerepa, cedhak karo Sing Mahakuwasa.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"> Kejaba saka iku, melik marang kadonyan iku temene ora ana watese. Kapara, keturutan siji bakal marakake kepengin liyane. Mangkono sapiturute. Apamaneh adhakane, ing babagan badha-donya, angel yen wong kuwi dikongkon ndhingkluk. Lumrahe malah padha ndhangak, nyawang sing luwih dhuwur.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"> Mula ora jeneng aneh yen wong Jawa banjur nduwe unen-unen "aluwung mikul dhawet nanging sinambi ura-ura tinimbang numpak mercy nanging karo mbrebes mili" mau. Aluwung badan wadhag iki katone rekasa, nanging batin rumangsa mulya. </p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Bisa dikompliti maneh pratelan mau nganggo pratelan-pratelan liyane. Upamane "sugih tanpa bandha lan sekti tanpa aji". Tegese sacara harfiah, sugih kuwi ora kudu bandha sing dadi ukurane. Wong bisa wae rumangsa sugih tanpa kedunungan raja-brana. Semono uga ing bab kasekten. Kapara marga ora kadunungan mau, banjur dheweke malah rumangsa sugih.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"> Nanging pratelan mau apa ora mung kanggo ngeyem-yemi marang sing pancen ora nduwe apa-apa wae? Apa ya kelakon, wong bisa mulya-tentrem lair-batin yen salah siji ing antarane loro, embuh laire embuh batine, embuh kadonyane apa keakheratane, ana sing gothang utawa kurang?</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;"> Mesthi wae ora jeneng srakah yen wong banjur kepengin bisa "numpak mercy nanging tetep sinambi ura-ura"? Ora mung merga akomodatif marang gebyare urip sing saya kapitalis. Sebab, kanthi bisa ìnumpak mercyî lan ìura-uraî temen ing kono wong bisa nindakake urip kanthi laras lan jumbuh. Samadya! </p><div style="text-align: justify;"> (Sucipto Hadi Purnomo/35) <br />http://suaramerdeka.com/v1/index.php/read/kejawen/2008/03/03/294/Samadya-kanthi-Ura-ura-Sinambi-Numpak-Mercy <br /> </div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4944158966646993141.post-62771977675153556732010-02-23T23:46:00.000-08:002010-02-23T23:47:34.608-08:00Ngarep-arep Koretan sawise Entek-entekan<div style="text-align: justify;">UPAMA tumrap apa-apa iku gelem samadya wae, luwih-luwih sacukupe lan sabutuhe, mbokmenawa ora perlu nganti entek-entekan. Nanging ya ora lidok ujare adhaplok, ”Melik iku nggendhong lali.” Amarga melik bisa keranggeh targete, ngantiya entek-entekan, bebasan tumpes tapis tanpa tilas ya tetep dilabuhi.<br /><br />Perkara entek-entekan, mesthi wae lelakone Pandhawa bisa dadi kaca pengilon. Iki ora mung sepisan wae, nanging saora-orane ambal kaping pindho.<br /><br />Sepisanan, nalika lakon Pandhawa Dhadhu. Rumangsa kebrongot dening panantange Kurawa, Pandhawa sing dipandhegani Yudhistira iku ngladeni apa ucape nak-ndulure. Kamangka, Kurawa temene didombani dening ”mahalicik” Patih Sengkuni.<br /><br />Wiwitane sing ditotohake salumrahe wong ngabotohan, wong main dhadhu. Nanging suwene-suwe, apa-apa diudhokake. Wiwit saka bandha donya, raja brana, ganti tekan negara. Cilakane, Pandhawa sing lugu-lugu wae iku anggone ngecakake main dhadhu, kobol-kobol. Kalah sakabehe, sahingga apa sing diduweni kudu dipasrahake marang Kurawa.<br /><br />Sing dadi klimaks-e, Pandhawa kudu ninggalake negara Ngastina —sing manut pranatan sing lumaku kudune dadi hake— lawase rolas taun. Sasuwene iku, Pandhawa kudu sesidheman, aja nganti konangan. Merga yen nganti konangan, kudu mbaleni maneh ”ukumane”.<br /><br />Ketundhung saka bumi klairane, tanpa nggawa apa-apa, Pandhawa lagi ngrumangsani yen wis entek-entekan. Meh wae padha nglokro lan entek pangarep-arepe. Nanging begjane kok bocah lanang lima mau isih diemong dening ibune, Dewi Kunthi Nalibrata. Ya Kunthi iku sing asung motivasi marang putra-putrane supaya gumregah kanthi tumindak nyata.<br /><br />Jebul, swasana entek-entekan lan pambombonge ibune dadi daya gedhe tumrap Pandhawa sing nduwe karep babad alas dhewe. Wanamarta, alas gung liwang liwung bebasan janma mara janma mati sato mara sato mati, kelakon dibabad banjur didegi negara anyar: Amarta.<br /><br />Prastawa Kapindho<br /><br />Mesthine lelakon kalah dhadhu nganti entek-entekan iku bisa dadi pepenget tumrap Pandhawa supaya ora ngaping-pindhoni. Nanging nyatane ora. Entek-entekan amarga kalah dhadhu iku durung sepiraa.<br /><br />Kelakon ngembangake Amarta dadi negara gemah ripah loh jinawi lan kasil nglakoni ”ukumane”, Pandhawa bali ing Ngastina kanthi nagih warisan, nagih hake. Nanging akibate luwih gedhe tinimbang lelakon sing wis tau dialami. Dudu sesigar semangka Negara Astine entuk-entukane, nanging Pandhawa kudu ngadhepi Kurawa ing medhan Kurusetra: perang Baratayuda.<br /><br />Sing diudhokake saiki ora mung bandha donya maneh. Uga ora mung negara maneh sing ditotohake, nanging uga urip lan pati.<br /><br />Kedayan saka pratelan kang ngandhakake manawa Baratayuda iku dudu salumrahe perang, nanging perang suci, perang sing wis dadi jangkane para dewa, mula sethihik wae ora ana rasa mamang ing ati kanggo nindakake. Mangkat perang ateges nindakake tugas suci, netepi darmane satriya utama, mbrastha tumindak dur angkara. Mangkono sing cinandhi ing batine pihak Pandhawa. Dene ing pihak Kurawa, iku mujudake wektu kanggo ngrungkebi tanah wutah getih, mbelani sing wis paring boga-wastra, kamukten, lan kawibawan.<br /><br />Ora kurang Bhagawadgita, lumantar bawarasa dawa antarane Arjuna lan Kresna, uga asung legitimasi marang ”perang suci” satemah dadi cekelan tumrap Arjuna madeg senapati, ngadhepi sedulur-sedulure dhewe.<br /><br />Tenan, dina mbaka dina tumapake Baratayuda mujudake papan kanggo ngesokake bandha-donya lan jiwa raga. Lumantar Baratayuda, pancen Pandhawa akhire unggul perang. Nanging kabeh sing diduweni kudu diudhokake kanggo nggayuh kamenangan. Ora ana sing kesisa. Bandha-donya, garwa-putra, kabeh dadi korbane. Entek-entekan!<br /><br />Apa sing bisa dikukub Pandhawa sawise menang Baratayuda? Apa isih bisa disebut kamenangan, yen ora ana maneh sing bisa dipurih? Banjur kanggo sapa maneh kamenangan iku yen putra-wayah, sanak-kadang, sarta garwa uga wis ora ana?<br /><br />Astina, tata lair isih wujud negara, nanging yektine wis ora ana apa-apane. Kabeh wis rusak, kabeh wis entek.<br /><br />Mula, kamenangan iku kamenangan sing sepi. Kayadene sepine para Pandhawa nalika siji mbaka siji akhire padha sowan ana ing pangayunane Kang Murbeng Rat.<br /><br />”Nyawa Kliwatan”<br /><br />Nanging untunge isih ana jabang bayi Parikesit. Isih ana ”nyawa kliwatan”, sing isih bisa diarep-arep bakal nyambung sejarahe darah Barata. Isih ana koretane.<br /><br />Pancen, yen wis keli lan nguja marang kekarepan, sok-sok wong lali marang tembe buri. Lali manawa isih ana sing perlu disisakake kanggo anak putu. Kaya-kaya sing butuh urip iku mung sing ana saiki utawa malah mung awake dhewe. Mulane apa-apa ya banjur arep diuntal saendhegan.<br /><br />Mentalitas gambling pancen gampang banget nyeret sadhengah wong notoh nganti entek-entekan. Cilakane, mentalitas kaya ngono iki ora mung thukul lan ngrembaka ing jiwane para ahli main wae, nanging ing batine para calon pangembate praja.<br /><br />Ing tataran sing endhek dhewe wae ing tata keprajan, ora sethithik wong sing wani ngudhokake apa wae sing diduweni kanggo ngranggeh kalungguhan dadi lurah desa. Ora mung para calon lurah, nanging uga calon-calon liyane sing mbutuhake panyengkuyung lan iku tegese kudu diudhoni bandha-donya sing ora sethithik. Nek perlu utang kana-kene dilakoni, tanpa perduli piye mengkone olehe bakal mbalekake.<br /><br />Nyatane, akhire luwih akeh sing kalah tinimbang sing menang. Kapara sing tata lair menang nanging njero ya dhedhel-dhuwel. Mulane banjur akeh sing padha ambuk tenan amarga entek-entekan mau. Pira sing akhire padha kelangan pengarep-arep, kelangan nalar ganep, kapara banjur kelangan nyawa amarga bubar entek-entekan: entek tenaga, entek bandha, entek pikiran.<br /><br />Mulane, supaya sing ngalami entek-entekan ora banjur padha ngemasi, kudune sing permati olehe milang-miling bokmanawa isih ana sing kliwatan. Kayadene ing sawah nalika bar dipanen, tetep ana sing bisa diasag. Kayadene pangan ing omah utawa warung, arepa dakandhakake wis entek-entekan, tetep wae ana koretane. Ya koretan iku sing bisa nukulake pengarep-arep anyar.<br />(Sucipto Hadi Purnomo/)<br />http://suaramerdeka.com/v1/index.php/read/kejawen/2008/10/05/355/Ngarep-arep-Koretan-sawise-Entek-entekan <br /></div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4944158966646993141.post-60661067484519980932010-02-23T23:32:00.000-08:002010-02-23T23:37:39.583-08:00Ora Mendem Dadi Satriya<p style="text-align: justify;">SINEBUT satriya, sapa sing ora seneng? Diarani duwe watak satriya, sapa sing ora mongkog ati? Ora amarga satriya iku kalebu kasta sing dhuwur —mung kalah dhuwur karo brahmana— nanging mung sing klebu ‘’janma kinacek’’ sing wenang entuk sesebutan iki. Ora mung amarga marisi ‘’trahing kusuma rembesing madu turasing amara tapa’’, nanging ngalami mobilitas vertikal amarga saka kualitas personale. </p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Pancen, dalan kanggo tumuju sebutan mau ora gampang. Luwih-luwih sing asale saka golongane pidak pedarakan utawa wong aceplik. Amarga apa-apane sarwa sekeng, mula pangudine marang apa wae, luwih-luwih bab panggulawenthah lan pamulangan, adhakane ya kurang. Ing swasana kaya mangkono, mesthi wae rada angel yen diarep-arep muncul pawongan sing duwe ‘’kelas’’ satriya, kejaba sing pancen bisa mrojol selane garu.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Ing sajrone bebrayan sing njunjung dhuwur sistem kasta, pancen pola rekruetmen pamulangan lan kelas sing dianakake ora uwal saka tetimbangan iki. Mulane senajan gedhe tekade olehe arep meguru marang Pandhita Drona ing Sokalima, Bambang Ekalaya tetep ora bisa ditampa. Alesane tandhes, Ekalaya ora duwe status satriya sing timbang karo para putra Kuru lan Pandhu.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Nasib sing kurang luwih padha uga kudu dialami dening Karna. Amarga wong-wong ngertine dheweke mung anake kusir, mula banjur akeh sing padha ngremehake. Karna dianggep ora pantes lungguh ngedhengkreng jejer karo para satriya liyane.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Nanging kabeh mau malah dadi pamecut tumrap Suryaputra. Uwal saka pinggete ati sing nuwuhake rasa pangigit-igit, dheweke kasil nuduhake kelase. Karna pranyata pantes lungguh pada endhek, ngadeg padha dhuwure karo para satriya liyane. Kapara ora mung palungguhan minangka adipati ing Awangga sing kelakon karanggeh, nanging ing Baratayuda dheweke sinengkakake ngaluhur minangka senapati perang —posisi sing dadi idam-idhamane satriya ngendi wae.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Ora Gampang</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Pancen ora gampang nggranggeh gelar satriya. Lelakon sing dialami Sumantri nuduhake bab kuwi. Mudhun saka pertapan Argasekar, Sumantri temene wis buntas kawruhe sarta cukup sangune saka wong tuwane ya gurune dhewe, Suwandageni.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Nanging sedyane bisa ngenger marang Prabu Arjunasasrabau pranyata ora gampang. Jebul kabisan lan kasekten sing diduweni durung timbang karo panodhi sing diparingake dening sang Nata. Luwih-luwih nalika garwane ratu iku nyuwun bebana arupa diputere Taman Sriwedari.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Begja, dene lakune Sumantri ditutake dening adhine sing nduwe rupa ala iku: Sukasrana. Awit pitulungane sedulur sing temene tansah disiya-siya iku, si magang anyar kelakon ngudaneni pamundhute bendarane. Dene kanggo ancik-ancike Sumantri munggah menyang tlundhakane kawiryan, Sukasrana sing tampil minangka bempere. Uwal saka disengaja apa ora, kerise Sumantri sing maone mung kanggo agak-agak supaya adhine ora kinthil wae, tumancep ing dhadhane Sukasrana; dadi lan patine.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Ora Instan</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Senajan semono gedhene pangurbanane Sukasrana tetep wae dudu dheweke sing ‘’winisuda’’ minangka ‘’tuladhan prayogi’’ ala Serat Tripama. Crita ngenani nasibe Sukrasana pancen nrenyuhake, nanging pranyata durung kuwawa nyengkakake ngaluhur si bocah bajang mau dadi sang hero. Aja maneh kok disengkakake minangka sang hero, sing dumadi malah pangalembana marang Sumantri sing mengkone kelakon nganggo jeneng Patih Suwanda amarga sinengkakake ngaluhur minangka warangka dalem. Kaya dianggep manawa tumindak sing nerak marang rasa kamanungsan lan paseduluran iku bisa dikipatake lan dipendhem jero sauger gedhe labuh labete marang negara (ratu?). Dianggep luwih mulya bisa labuh marang ratu gustine tinimbang njejegake paseduluran linandhesan rasa padha tresnane.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Uwal saka kanyatan sing tundhone diadhepi, ‘’sapa nandur ngundhuh, sapa nggawe nganggo’’ saengga akhire gugur ing tangane Rahwana, Sumantri pancen wis nuduhake manawa ngranggeh tatarane kawiryan mono kudu mawa pangorbanan. Ora perduli sing dikorbanake iku sedulur dhewe.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Semono angele entuk drajad satriya, nganti akeh sing ora kuwawa lan kasil ngranggeh. Ora sethithik uga sing banjur kejegur ing rasa pangigit-igit. Bambang Ekalaya sing kepetung positif nalika dheweke nduwe rasa pangigit-igit iku. Nanging ora ngono tumrap Aswatama.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Rumangsa anane dheweke mung dadi ecenane para satriya trahing Barata, Aswatama banjur nindakake manuver sing gawe tatu atine para satriya. Ing pungkasane Baratayuda, putrane Pandhita Durna iku kelakon mbuktekake manawa dheweke uga bisa nindakake pakaryan sing sasuwene iki mung dipercayakake marang para satriya: ngobrak-abrik pekuwone Pandhawa saisine.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Ora mung Aswatama. Ana maneh sing banjur kebacut olehe antipati marang para satriya. Para satriya dianggep barisane borjuis sing bisane mung gawe kapitunane liyan. Iku sing dadi adeg-adege Rama Bargawa. Dheweke nganggep menawa para satriya iku kang dadi tuk sumbere ruwet-rentenging kahanan. Ora ana dalan liya kanggone dheweke dimen bisa memayu hayuning bawana, kejaba amung nyirnakake para satria mau. Mula, kepethuk atriya saka ngendi wae, kapak sektine mesthi bakal nugel gulune.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Senajan mangkono, temene piwulang Jawa uga ora kurang-kurang anggone nuduhake kepriye mungguh kinerjane para satriya utama iku. Senajan nalika Baratayuda Bima uga nuduhake kewengisane, nanging nalika ngupadi kayu gung susuhing angin sarta ngupaya tirta pawitrasari, satriya Jodhipati iku wis nuduhake kaya ngapa satriya kudune tansah lila legawa lan sepi ing pamrih kanggo nggayuh manunggaling kawula-Gusti.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Ing kene, satriya Jawa kang paripurna iku kejaba pancen darbe keunggulan komparatif, uga nduwe strategi sing efisien lan efektif sarta sipat welas asih marang rowang lan mungsuh.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Luwih saka iku, ambeg para satriya, arepa sekti mandraguna, jroning tumindak kudu tansah pasrah sawutuhe marang Hyang Agung. Patrap iki kerep dipratelakake kanthi semboyan sing kondhang iku, sing minangka puncak spiritualitase wong Jawa ‘’Sura sudira jayanikang rat syuh brasta tekaping ulah darmastuti’’ utawa ing ilat Jawa anyar dadi ‘’Suradira jayaningrat lebur dening pangastuti.’’ Kanthi mangkone, temene satriya iku dudu predikat sing dimeliki utawa malah gawe mendem, nanging kualitas personal sing mesthine nyarira tunggal.</p><div style="text-align: justify;"> (Sucipto Hadi Purnomo/) </div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4944158966646993141.post-67441390012157006892010-02-23T23:25:00.000-08:002010-02-23T23:27:08.713-08:00Amenangi Zaman Preman<p style="text-align: justify;">DIAKONI apa ora, preman Jawa ana tenan, tur wis kaya langes lampu, metengi jagad. Anehe, ana sing seka lair pancen duwe gawan bayi dadi preman. Yen ing crita wayang, wong-wong ngene iki mesthi disimping ing sisih kiwa. Akeh-akehe preman mau lair kanthi rai abang. Jenenge wae kinanthenan tembung ”Dur”, ateges ala. Coba digagas, jaman trekahe Dursasana ngudhal-udhal kasemekane dewi Drupadi. Seka kisah iki, nganti tuwuh prajanji, sang dewi durung pati-pati adus kramas, yen ora nganggo getihe Dursasana —ateges ngenteni bedhahe Perang Baratayuda. </p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Ngono iku trekahe preman sing ndrawasi, merga kelayu napsu supiah, nganti nuwuhake dredah. Nganti entek-entekake nyurung nafsu aluamah lan amarah, merga rebutan lemah sing ora barokah. Pawadane mung rebutan Lenga Tala, ateges panguwasa, nganti tekan wanita. Watak premanisme Dursasana wis ngobong urube perang gedhe. Malah anehe uga dijurung dening kadang-kadang Kurawa liyane, utamane Duryudana, pengin ngukuhi bumi Ngastina. Kala-kala uga sok ana lakon carangan kang wose Kurawa njaluk bantu marang dewa-dewa sing jiwane katut ambyur dadi preman. </p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Lakon-lakon kayata Resi Cakrabawana, Begawan Kilat Buwana, Semar Mbangun Kahyangan, Wisanggeni Gugat, Pandhuswarga, Prabu Dasakumara, lan sapanunggalane —ora wurung ngemot premanisme dewa. Malah Bathara Guru wae asring katut pengin mitenah Pandawa. Najan pepuntone, dewa sing melu-melu preman mau kudu ndheprok merga diempoki Semar, kapokmu kapan!</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Durung meneh yen nyemak kisah-kisah heorik Jawa liyane, jebul jagad iki wis dikepung preman. Paraga-paraga kayata Minakjingga, Dasamuka, Arya Penangsang, Jaka Puring, Kalasrenggi, Klana Sewandaka, Ken Arok, Dewatacengkar, lan sapanunggalane tetela tau ngrasakake jejer premanisme. Napas sudra lan angkara murka budi candhala sing ngisi keteging jantung preman. Dheweke mbokmenawa duwe gegebengan: ”Urip sepisan dijupuk manise, emoh rekasane.” Yen cara buta, dheweke pengin ”nguntal malang” isen-isening donya. Yen brangasan, ya pengin ngemperi jagad, pengin ngelun jagad saisine. </p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">***</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">KIRAKU, tekan jaman embuh kapan, preman Jawa ora bakal entek. Watak ”Dur” (dur angkara, dur sila, durjana) isih akeh ngembangi donyane peprentahan iki. Pancen nyepet-nyepeti donya preman iku. Merga sipate preman sing ngumbar angkara murka, mburu sing cepak sinandhing, ngoyak sing enak kepenak, kelayu gebyaring pupu, kecopake iwak, lan kemrimpyinge dhuwit, wong-wong sing maune resik sok ketularan. Wong sing maune becik, malik ngluwihi maling. Lha koruptor treliyunan, milyaran, iku apa dudu preman kelas kakap?</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Mangga wae. Sing genah, R Ng Ranggawarsita wis menehi pepeling, menawa negara Jawa iki wis akeh ”kaji-kaji mbanting kethu, wong alim-alim pulasan”, kaya kang kacetha ing Serat Kalatidha, preman saya ngembrah. Luwih-luwih, angger wong-wong wis dha seneng ”njupuki lompong seka papan jember, dienak-enik, dadi tamanan edi, iki wis cepak tanduke brahala.” Haratayah! </p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Coba digagas wawas sing wening. Piye ramutane kisah Brandhal Lokajaya, kang samengko nunggal misah karo Sunan Kalijaga? Samono uga Mas Cebolang ing Serat Centhini. Dheweke putrane Pendhita Akidiyat ing Sokayasa Banyumas, rupane nggantheng nanging nakale ngudubilah —gelem ngrampok lan dolanan asmara.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Satemene ora sithik kisah preman Jawa kang luwih degsiya. Kepriye trekahe Warok Suromenggala ing kisah Suminten Edan, kisahe Jaka Tingkir, Narayana Mlebu Maling, Samba Sebit, lan sapiturute —kabeh kelepetan napsu preman. Wong sing sekawit apik bisa malik. Kabeh napsu preman mau, kadereng seka rasa dhiri. Rasa kang manut Ki Ageng Suryamentaram sok ”mulur”, njur mungal dadi rumangsa sekti dhewe, kuwat dhewe, dhug-dheng samaladheng, sekti mahambara, njur sok mbalela. Wong-wong kang rumangsa linuwih, asring ketutupan mendhung atine, njur ana sing wani mbondhan tanpa ratu. Dheweke tegel njarah rayah, embuh kanthi peksan apa alus-alusan, nere padha wae bosok.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Preman Jawa sing wis gawan bayi lan sing salah kedaden mau, minangka simbolisme Jawa. Dheweke dadi sasmita lungit mubale hawa nepsu amarah, rupane abang mangar-mangar, kedadeyan seka getih, mapane ing kiblat papat lima pancer sisih kidul (duksina). Mula, wong-wong sing dha lali marang jejering dhiri mau sok diarani ora ngerti purwa duksina. Purwa (witan, wetan) utawa sangkaning urip lan duksina (napsuning amarah). Ora ngerti purwa duksina, ateges lali marang jejer kawitan (lor kidul), yaiku jaman ana emanasi Pangeran kang wis manjing ing jagade manungsa. </p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Jaman emanasi, manungsa iku kepanjingan dzat Jati, rumasuk ing roh ilapi (rasa sejati), mencar dadi 4 anasir, yaiku bumi, geni, angin, lan banyu. Menawa anasir geni kang mubal, ateges amarah kang paling menang, saengga nuwuhake jagad preman sing ora karuwan iku. Mula wis dadi sipating geni, pengin ngobong, pengin menang, pengin unggul, lan kadhang kala sapa sira sapa ingsun. </p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Yen amarah mau ketambahan napsu supiah lan aluamah, ndadekake pribadine manungsa gonjang-ganjing. Atine menungsa sarwa peteng, tanpa kendhali, njur nggrangsang, sok nggege mangsa. Napsu mutmainah kang dumadi seka anasir banyu, putih warnane malik bonteng-bonteng. Mutmainah kabotan ngusung lan ngendhaleni anasir lemah, geni, lan angin tumuju ing pancen (Gesang Kita Pribadi). Akibate, jagade manungsa saya botsih, ora harmoni. Yen wis ngene iki, kisah-kisah peteng sing kliwat ting jredhul watak mbrandhal, tegel maeka, ndhugal ora ketulungan, lan cemithak preman Jawa kang nggegirisi. Ora mung tega nyolong, ngrampok, lan ngecu, ning wong sing jiwa gentho mau gelem mulasara. </p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Lelakon ma-lima wis dilalap entek. Sajake weruh wutahing getih wis dudu apa-apa, sing baku dheweke ngeruk untung, najan atine buntung. Watak ala kang adigang-adigung adiguna, persis kidang ngendelake bisa mlumpat, kaya gajah ngungalke gedhene, lan kaya ula ngungaske upase mandi, jiwane malik ngangah-angah kang dipepundhi. </p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Satemene, wong Jawa wis duwe cekelan mbusak premanisme. Preman sing dadi leletheging jagad gelah-gelahing bumi, bisa dipapras tapis srana gegebengan luhur ing Serat Wulang Reh kang muni: ”dedalane guna lawan sekti, kudu andhap asor, wani ngalah luhur wekasane, amendhaka yen na kang ngladaki, bapang den simpangi ana catur mungkur.” Dalane wong mulya, piguna, sekti, dudu seka anggone ngumbar hawa, nanging seka patrap andhap asor. Patrap susila anoraga, suthik nyimpen tembung-tembung trocoh (saru), lan tembung pisuhan. Gajege, ana tindak ala (bapang) lan jember (bathang), disimpangi. </p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Watak Jawa kang kasebut pungkasan iku, klebu nepsu mutmainah, merga dumadi seka banyu perwitasari, mrentul seka tlutuh kumalasari. Nalika campuring rasa mulya jalu-estri, mutmainah iku kang kajibah nuntun tekan pepadhang. Nepsu iki kang nyirep ubaling geni (amarah), ngeker kang dhemen nggedhekake puluk (aluamah), lan nggiring angin (supiah), tumuju ing rasa sejati. </p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Mula seka iku, premanisme Jawa bakal tingkes tapis, lamun Gesang kita Pribadi bisa nyekel kendhali, kaya lelagone Ki Dhalang: ”Bocah bajang nggiring angin, anawu banyu segara, pangirite kebo dhungkul, sasisih sapi gumarang.” </p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Tegese, bocah bajang iku pancering urip (pribadi) kang kasinungan roh joharmanikem. Dheweke bakal mekak nepsu papat, yaiktu nggiring angin (supiah), nawu banyu segara (mutmainah), pangirite kebo dhungkul simbole wong bodho utawa amarah, lan sasisih sapi gumarang (aluamah). Yen wis ngono iku, pancer bakal nyorotake cahyaning Panembah Jati lebar ki dhalang njogedake wayang golek (golekana wose), kanthi gegebengan: ”jaya-jaya wijayanti, sura dira jayaningrat lebur dening pangastuti.” Kabeh kuwanen, kekendelan, watak degsura, ndhugal, preman lan sapiturte —ajure dening manembah jati. Njur tancep kayon. Kabeh pakarti ala becik, bener luput, satriya-preman, bakal kewiyak nalika manungsa wus nuju sangkan paran, jagad ginulung.</p><div style="text-align: justify;"> (Suwardi Endraswara, pengajar Filsafat Jawa, ing FBS Universitas Negeri Yogyakarta/)<br /><br />http://suaramerdeka.com/v1/index.php/read/kejawen/2008/12/14/375/Amenangi-Zaman-Preman <br /></div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4944158966646993141.post-89780146056821716782010-02-23T22:59:00.000-08:002010-02-23T23:17:05.500-08:00Wis Tekan Jaman Wolak-walik<div style="text-align: justify;"><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhU5BeHO_hp2ZmQFmUIBZFtvLR0BsZgSWzOomSu9X35mQFzkOw9eHZzWij5UZpIvwKx2EtP7cw1iu_yDjcbNzxwQZjlVi5qjWspmJGP-hNQWHdCGx-dSYYK5UcmPbwoJb3phcG8L-LBr5w/s1600-h/cakil.jpg"><img style="margin: 0pt 10px 10px 0pt; float: left; cursor: pointer; width: 160px; height: 160px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhU5BeHO_hp2ZmQFmUIBZFtvLR0BsZgSWzOomSu9X35mQFzkOw9eHZzWij5UZpIvwKx2EtP7cw1iu_yDjcbNzxwQZjlVi5qjWspmJGP-hNQWHdCGx-dSYYK5UcmPbwoJb3phcG8L-LBr5w/s320/cakil.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5441705489357277986" border="0" /></a>ORA ngerti sangkan-paran, mak jegagik, kaya ngimpi awakku. Ngimpi sing wis paro wengi, puspa tajem. Jebul, uripku iki wis mancik jaman wolak-walik. Malik grembyang. Merga, akeh pimpinan sing kedanan lompong sethe, nganti kawulane kudu mbalung pakel. Kawula, pijer kopong, ndomblong, njur alok-alok hoseee. Hemm! Lha piye, ana priyayi sing udut, kang dimut malah nggon genine. Iku bebasane pemimpin jaman wolak-walik. Jaman akeh sing kewalik jagade. </div><p style="text-align: justify;">Wis tekan jaman wolak-walik. Tekan janji suci, sajake. Kadhang, ramalane pujangga ki kaya kojahe ki dhalang: ndamu murub, mancal mubal, lan idu geni. Ramalane RNg Ranggawarsita kudu maujud. Ujare Ki Pujanga Agung: ”Lamun wong-wong wis dha njupuki apa ta apa seka papan jember, digawa menyang papan resik, dienik-enik, disawang-sawang, mengko akeh wong sing kuwalik paningale.” </p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Gagasen. Saiki akeh sing ngusung lompong seka papan jember, diwadhahi pot pengaji mayuta-yuta, dipajang ing teras. Ana lompong sing regane malik dadi yutan, dipajang ing kamar hotel, lan sapiturute. Piye wae, lompong iku lemes, bisa alum. Lompong iku ora bakal awoh mutiara. Paling ngundang uler. Tegese, barang sing seka jember iku, ya sok mung endah sawetara wektu, njur malik klipuk, reged meneh.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Ayo, diakoni apa ora, mangga. Mitraku seka luar Jawa, merga kudu sidhang ing Jakarta, disangoni yutan, akhire ing kutha gedhe iku ”golek kemul”. Lompong ta iki. Nggoleki kemul seka ”donya jember”, ora wurung dolanan lompong. Nuju sidhang ya mung kelingan lomponge, ngantuk. Lha rak wis adoh seka janjine biyen. Jare dadi lancure negara, jebul mung butuhe dhewe. </p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Tenan ora. Donyane priyayi kang (kudune) mimpin negara piye, coba. Ana ta sing kudune dadi suh, malah nyebar rerusuh. Priyagung sing biyen cedhak lumbung, ana sing mbambung, rak wiwit kewolak-walik ta? Lire, kudune para pemimpin mau melu udhu urun ngiseni lumbung, saiki wis akeh sing wiwit nawu lumbung. Akeh para pemimpin sing malah katut ”usung-usung lumbung”, kanthi korupsi, suap, beteke biyen anggone ngrebut kursi ya ngono, golek pepulih.. </p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Tobat-tobat, soto babat campur trasi. Akeh pejabat sing saya nekad, saya kedanan kursi. Lhadalah! Tobil-tobil anak kadhal ngoyak anak cecak. Negarane dhadhal, yen akeh sing sawiyah-wiyah. E, bojleng-bojleng tenan kok donya nuswantara iki. Wong cilik sing biyen lungguhe dhingklik, oglak-aglik, saya mendelik. Wis tekan jaman wolak-walik iki. Akeh sing bingung , kewalik-walik pandelenge. Wis kepenak, njaluk kepenak.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Yen biyen, ana sing kuwat ngugemi gegebengan pemimpin Astha Brata, saiki sapa sing kuwat. Nglengkara. Najan konsep iki sok digembar-gemborke calon pimpinan, ning sok mung turah lambe. Uga ana cekelan pimpinan sing luwih sethithik, yaiku Tri Brata, emane ya wis dha dilalekake. Cekelan Tri Brata, nuduhake pimpinan sing ora mung ndopok thok. Yaiku, pimpinan kudu nganggo watak (1) tanu brata, (2) ranu brata, lan (3) manu brata. </p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Tanu brata, iku watak (brata utawa laku) wantune pimpinan sing kaya tanu (godhong). Tegese, godhong iku kayadene lelagon Ilir-ilir, ijo royo-royo. Bisa ngayomi, mayungi, lan ngayemi. Godhog iku patrape alus, ledhung-ledhung, endah yen dinulu. Dheweke bisa asah asih asuh marang kawulane. Njur, kapan olehe bisa ngayomi, menawa golek adil paramarta wae angel. Kasus-kasus sing nyenggol wong dhasenan, nyatane mak plenthus. Perang mahasiswa nolak BHP, kawula nolak digusur, rakyat nolak PHK, lan liya-liyane akhire dha penthung-penthungan.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Ranu brata, iku bratane pimpinan sing kaya ranu (banyu). Banyu iku watake anyep, menehi rasa adhem. Banyu uga terus ngenggoni ngisor, andhap asor. Banyu uga ngrejekeni. Luwih-luwih sing jeneng udan, tanpa pilih kasih. Banyu iku pimpinan sing bisa manjing ajur-jer, tur alus. Mula, ana unen-unen lembut ngungkuli agal ngungkuli gunung. Tur meneh, banyu iku nguripi. Tumraping iwak, jelas nikmat ing banyu. Apa ana pimpinan sing kaya ngene iki, sewu siji mbokmenawa. </p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Manu brata, iku watake pimpinan kang manu (meneng). Manu ateges prihatin. Manu, uga asring nunggal misah karo manuhara. Tegese, nyenengake, ngelam-lami. Pimpinan kang nganggo watak manu, iku gelem nengenake tapa brata. Anggone ngembani negara srana alus, nengsemake, ora grusa-grusu, beteke sruwa-suwi lambaran alusing budi. Pimpinan sing dhemen olah tapa, kayata tapa ngrame, tapa mutih, tapa mbisu (mona), anggone mimpin cukup nganggo pasemon ”dhupak bujang esem mantri semu bupati sasmita narendra”. Kanthi mangkene, empan papan, sarwa ditrapake kanthi wijang, ora wor suh.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">***</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">SATEMENE, calon pimpinan iku ora uwal seka padatan saben dinane. Yen saben dina kulina urip resik, mimpin uga resik. Gampange wae, yen kulinane mangan keclap, sendhoke kluthak-kluthik, tur jegang sisan, iki dadiya pimpinan sok clekopan thok. Sugih omong ning kothong. Dheweke sok wit gedhang awoh pakel, omong gampang ning buktine angel. Malah yen wis kepengkok pancabaya, kewiyak wadine, isih mencak-mencak, arep selak. Iki genah kena dayane jaman wolak-walik. Sing ijo bisa dadi abang. Lompong bisa dibopong-bopong. Najan wis ana sing mbalung pakel, tetep njangan gori. Ndableg. </p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Tumrap kadang-kadang sing kulinane turu njingkrung, modhel ”turu urang”, tur ngorok pisan, iki dadiya pimpinan uga sok ati dhondhong. Lire, njaba alus, omonge kaya mentes-mentesa, manuhara, jebul njerone ting srongat ora karuwan. Ngerti dhewe ta, urang kuwi awake bengkong terus, nganti wis digoreng tetep bengkong. Mbokmenawa, merga utege kurang landhep. Senengane, akeh bab sing ditutup-tutupi, njingkrung krung, kareben slamet dhewe. Tur meneh, ana ta unen-unen ”supit urang”? Wow, medeni, yen wis nyapit, durung pati-pati pethal, yen durung metu getihe. Cekak cukupe, dheweke seneng njoged ing banyu bening, ning uga ndhelik ing ngisor watu. </p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Pimpinan ngono iku persis kaya unine lelagon ”Aja sok gampang dadi wong manis, jebul amung lamis.” Katone, urang iku endah, manis, ning jebul sok kebak lamis. Mula seka kuwi, yen pengin duwe turun kang bakal dadi pimpinan agung ing nuswantara, kulinakna wiwit seka padatan ”mangan lan turu”. Yen anggone mangan wis ora trapsila lan olehe turu kurang becik, yen dadi pimpinan bakal ndrawasi. Sing mbilaeni, yen nganti dheweke kuwi ngedhekake ”aluamah”, uripe mung nggedhekake puluk, pijer mamah kang diudi —korupsi bakal ndadi. Bakal akeh lompong dikrobong-krobong, jebul isine mlompong.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Jiwa pimpinan uteg urang, uga pancen reged, kudu dikumbah. Yen dienengke wae, dheweke bakal duwe gegebengan ”madhep ngalor sugih, njangkah ngidul sugih.” Aji mumpung bakal ngembangi utege. Yen wis ngono iku, njur carane mimpin negara mung sluman-slumun slamet. Waton wudele dhewe slamet. Iki gandane pimpinan sing pijer sekuthon, pidak jempol, akhire ngglendem. Samengko, dhemen nglelithing lompong, dolanan bokong, moh medhun seka kursi. O. alah bapak balung pakel, najan akeh sing alok (reged) tetep ngeyel. Lompong mlebu ngomah, jane cen ”ompong” wegah salah! Huuu!</p> (Suwardi Endraswara/) <br /><br />http://suaramerdeka.com/v1/index.php/read/kejawen/2009/01/11/383/Wis-Tekan-Jaman-Wolak-walikUnknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4944158966646993141.post-6493536380900459762010-02-23T22:47:00.000-08:002010-02-23T22:50:24.852-08:00Kanca minangka Warangka, Angele...<p style="text-align: justify;">ATI-ATI golek kanca. Ora kabeh bisa dadi kanca, ora kabeh pantes dikancani. Kepara ora sethithik sing malah perlu diwaspadani. Luwih-luwih ing jagad sing ngyakini ‘’ora ana kanca sing langgeng, sing langgeng mung kepentingane’’. Ana kurang begjane, dudu rowang sejati sing dientuki, nanging satru munggwing cangklakan.</p><div> </div><p style="text-align: justify;">Aja kumpul kebo gupak! Kuwi unen-unen sing kaprah. Tegese, aja kumpul utawa kekancan karo wong sing kulina tumindak ala. Srawung karo wong ala bisa marakake dadi melu-melu ala. Kosok baline, srawung karo wong apik bisa ketularan apike. Awor karo kebo, bisa-bisa kena gupakane, yen ora malah tlethonge.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Ana maneh sing kandha, golek kanca ing meja mangan kuwi luwih gampang. Karepe, luwih mayar golek kanca kanggo seneng-seneng tinimbang kanca sing bisa diajak bareng ngrasakake lara lapa utawa melu susah nalika kancane nandhang kesusahan. Sing ideal, mesthi wae kanca sing bisa melu ngrasakake seneng nalika sing dikancani seneng, nanging uga bisa ngrasakake susahe lan tuwuh rasa simpati sarta empatine nalika sing dikancani lagi nandhang dhuhkita.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Nyatane, ora kurang uga kanca sing angele ora mung nalika diajak susah, nanging uga angel diajak melu ngrasakake bungah utawa melu seneng. Ora sethithik kanca sing malah dadi ora seneng nalika sing dikancani nampa kanugrahan luwih onjo tinimbang sing ditampa. Rumangsa kungkulan, banjur thukul rasa merine. Saka rasa meri iku, banjur tuwuh sikap lan tumindak sing asipat destruktif.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Kuwi mau sing njalari banjur ana wae sing maune kanca kenthel, malik grembyang dadi mungsuh bebuyutan. Ana sing memungsuhane ora ngetarani, nanging ana uga sing olehe memungsuhan nganggo front terbuka. Malah merga wis padha kenale, merga wis tau padha rakete, luwih angel olehe ngudhari memungsuhan.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Seleksi Rowang</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Pancen, sajroning bebrayan, wong urip butuh kanca. Kuwi minangka salah sijine saka guru kanggo njejegake ‘’khitah’’-e minangka makhluk sosial. Tanpa kanca, wong bakal kangelan mratelakake cipta-rasa-karsane, uga mujudake gegayuhane.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Mulane nalika mbabad Alas Tarik, ngedegake Majapait, Raden Wijaya mbutuhake kanca saakeh-akehe. Para panguwasa lokal, wiwit saka Ranggalawe Tuban, Lembu Sora, Kebo Anabrang, nganti tekan Nambi, kaimpun minangka kanca rowang; ngancani nalika babad alas, uga dadi saka guru adege Majapait minangka negara anyar.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Nanging ngimpun kanca semono akehe kanthi latar belakang lan tujuwan sing bisa uga maneka warna iku, pranyata ora gampang tumrap Wijaya lan mesthi wae tumrap tokoh liyane. Kanthi kanca rowang mau, pancen satriya sing disiya-siya dening rezim Jayakatwang mau kasil nyulap bumi Tarik dadi negara Majapait. Nanging bareng kabeh wis padha saiyeg saeka kapti ngedegake praja, siji mbaka siji saya katon afiliasine, saya cetha target-targete lan komitmene.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Sepisanan, katon banget nalika jumenengan patih amangkubumi Majapait. Mleset saka pangira-irane para saka guru, jebul Nambi sing dituding dening Wijaya minangka warangkane. Kamangka, yen ditandhingake karo saka guru liyane, Nambi durung apa-apa. Semono uga ing babagan gedhene labuh labet nalika Wijaya kudu ngadhepi mungsuh-mungsuhe.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Jumenengan patih amangkubumi pranyata dadi momen tumrap Wijaya kanggo nyeleksi, sapa temene kang pantes dianggep minangka kanca sejati, saliyane kudu nuhoni sesanti ‘’sabda brahmana ratu sepisan tan kena wola-wali’’. Tumrap Nambi dhewe, nampa pangkat anyar mau mujudake kanugrahan gedhe sing sadurunge ora kenyana-nyana. Mula sing ana ya mung gedhene rasa panarima sarta tekad kanggo nindakake jejibahan minangka patih kanthi satemen-temene.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Kosok baline Ranggalawe. Dheweke ora narimakake marang jumenengan mau, marang kawicaksanan sing netepake Nambi minangka pepatih amangkubumi. Tanpa tedheng aling-aling, ing sitinggil Majapait, Ranggalawe mblejeti sapa satemene Nambi. Ranggalawe uga ngkritik para saka guru sing bisane mung padha gedhek anthuk lan nggah-nggih tanpa wani matur apa anane marang raja Majapait. Kabeh dianggep mung golek slamete dhewe-dhewe.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Ranggalawe wis nuduhake sikape, sing tundhone marakake dheweke dianggep mbalela, mbeguguk ngutha waton, gajah mbradhat tanpa srati. Dening Anabrang, Sora dianggep minangka sratine Ranggalawe, mula banjur disraya ngendhakake Adipati Tuban iku.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Pranyata mbalelane Ranggalane dadi kayadene pambukane warana tumrap para saka guru liyane malik tingal saka Pabu Wijaya. Ora mung Ranggalawe, nanging uga banjur Sora lan kepara Nambi. Saka kanca rowang malih dadi mungsuh, saka dadi warangka malih dadi satru munggwing cangklakan!</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Pancen, kanca sejati iku pindhane warangka tumrap curiga. Warangka kang apik tansah bisa rumeksa marang curiga, tansah kuwawa madhahi, satemah sing temene landhep ora katon landhepe lan nyilakani, sing mlengkung lan mawa luk ora ketara luk lan mlengkunge.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Nanging nyatane ora gampang. Tumrap Anglingdarma, Bathikmadrim ora mung kepernah sedulur, nanging uga kanca lara-lapa mula banjur kapilih minangka warangka, warangka dalem narendra Malawapati. Nyatane, sesambungan antarane ratu-patih iku ngalami pasang surut lan kebak intrik.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Banjur, yen ngono sapa sing bisa dadi mitra sejati, sapa bisa dadi kanca kang tansah ngerti marang sing dikancani, sing bisa dadi warangka tumrap curiga? Panakawan! Kuwi model sing ideal dhewe.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Ing jagad pewayangan, representasi panakawan iku ana ing jasad lan jiwane Semar, Gareng, Petruk, lan Bagong tumrap ksatria bala Pandhawa —lumrahe Arjuna. Panakawan iku kebat ora nglancangi, dhuwur tan ngungkuli, apa maneh kok nyrimpungi lakune sing dikancane. Kepara jumurung laku: tutwuri andayani, dudu tutwuri anggondheli apa maneh anjegali. Asung pepadhang duk nalikane sing dikancani rumangsa peteng pikire, manehi panglipur nalika sing dikancani nandhang sungkawa. Uga bisa karyanak tyasing kanca. Mula uga disebut batur, sing kerata basane embat-embataning pitutur.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Nanging, sepisan maneh, pancen ora gampang nemokake kanca, apa maneh sing bisa didhaku minangka sedulur sinarawedi ñsaka tembung sinoroh wadi, tegese disorohake wadine. Luwih akeh sing mung bisa ngeler wadine kanca.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Mula, sing pinter olehe ngreksa kekancan. Kanca iku larang regane. Sawijining iklan rokok nyebutake ‘’teman sejati tak bisa dibeli’’. Nanging ‘’kanca dhewe’’ uga kerep dadi slogane para calon kampanye ing pemilihan kepungkur kanggo ngyakinake para calon pemilihe.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Satemene, golek kanca gampang. Sing luwih angel rumeksa marang kekancan. Lumantar face book, lumantar jagad maya, saiki sapa wae bisa golek kanca lan nyambung tali kekancan kapan wae kanthi jumlah tanpa winates. Nanging entuk lan ngreksa mitra sejati, kanca sing bisa lan gelem ngrangkani, angel setengah mati.</p> (Sucipto Hadi Purnomo/)<br />http://suaramerdeka.com/v1/index.php/read/kejawen/2009/04/27/407/Kanca-minangka-Warangka-AngeleUnknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4944158966646993141.post-62634863209100682592010-02-23T22:40:00.000-08:002010-02-23T22:42:10.941-08:00Nata Praja Rasa Kawula<p style="text-align: justify;">NATA praja iku ora mung angger mrentah. Ora mung nglungguhi kursi lan nindakake jejibahane minangka kang wenang murba lan misesa kanthi sakabehing panguwasane. Nata iku temene bisa nampa lan ngreksa sakabehe, embuh (kang dianggep) ala, embuh (kang dianggep) apik. Bisa nata praja ye bisa ”njaga praja”.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Kasil mbabad Alas Glagahwangi, Raden Kusen ngedegake kadipaten anyar, Kadipaten Bintara. Adipati Natapraja sesebutane.<br />Sinengkuyung dening para ulama, mligine Wali Sanga, Natapraja kasil nggawa Bintara dadi praja anyar sing katon kencar-kencar. Wilayahe saya suwe saya jembar. Dhuwur kukuse, adoh kuncarane.<br />Suwene-suwe, ora mung dadi kadipaten, Bintara manjilma dadi keraton anyar. Kesultanan arane. Dene sing ngratoni nganggo sesebutan sultan, Sultan Fatah Jimbunningrat.<br />Fatah pranyata bisa nata praja, bisa gawe fondasi kang pengkuh tumrap negarane, negara anyar kang sadurunge mung dadi reh-rehane Majapait. Majapait, sing sekawit dadi tuk lajere, ditinggalake, kapara diperangi saengga ambruk. Sejarah khas Jawa nyathet ambruke negara Nusantara II iku kanthi sengkalan ”sirna ilang kertaning bumi” utawa 1400 taun Jawa.<br />Temene, Majapait meh wae ambruk nalika periode II dinasti bumi Tarik iku diregem dening Kalagemet. Sadurunge pancen wis bisa dietung manawa putrane Wijaya iku ora nduwe kapabilitas minangka raja. Ora mung tandang grayange sing tansah klelat-klelet, jumbuh karo jenenge, nanging uga nduwe watak sing kurang becik tumrap pemimpin: cegok aten lan nggugu karepe dhewe, kepara duwe watek sapa sira sapa ingsun.<br />Kalagemet sing ora liya ya Jayanegara iku pranyata gagal nata praja. Siji baka siji sakagurune Majapait methal, kepara banjur merong kampuh jingga. Ora tambah bala nanging malah saya tambah mungsuh. Klebu satru munggwing cangklakan. Klimaks-e, Jayanegara diperjaya dening abdine dhewe nalika sang raja gerah.<br />Gagale Jayanegara ora mung merga ora bisa nata praja, momong para kawula lan ngesuhi para nayaka, nanging uga ora kuwawa njaga praja. Jayanegara, sing kudune dadi payung agung tumrap para sentana lan kulawarga minangka intine praja, malah ngrusak prajane dhewe. Jayanegara gagal njaga prajane.<br />Njaga Praja<br />”Njaga praja” minangka pratelan idiomatik ngemu teges ora mung njaga praja supaya aman lan tentrem. Luwih saka iku, njaga praja uga ateges bisa nampa marang sakabehing kekurangan sing ana lan bisa mengku kekurangan mau. Kekurangan sing ana ora malah dibabar marang liyan, nanging cukup ”dingerteni dhewe”. Saliyane iku, kabeh tindak tanduke, muna-muni, uga tansah njunjung drajat marang awake dhewe, kulawargane, munggahe marang negarane.<br />Senajan kasil nata praja, Patah uga kegolong ora bisa njaga praja. Minangka putra, mestine dheweke bisa ”mikul dhuwur endhem jero” marang Brawijaya. Nanging dheweke malah ora. Bebasan ngemut gula, krasa legi dileg sapabrik-pabrike. Merga rumangsa sentosa jalaran disengkuyung dening para wali, Fatah malah merangi bapake dhewe kanthi maneka pawadan. Fatah sing nyengkakake Brawiaya lengser keprabon. Saora-orane iku sing dicritakake ing Babad Tanah Jawi.<br />Bali marang nata praja. Nata iku temene mernata supaya tumata. Kahanan sing maone pating blengkrah, pating slebar, utawa kocar-kacir, malih dadi tumata. Ora kosokbaline.<br />Nata ora mung ngerehake, utawa dadi pangreh praja, nanging uga among sahingga bisaa dadi pamong praja. Sawijining pamong iku ora mung bisa mrentah, ora mung dhawuh dangu, duka, utawa drana wae. Nanging kanthi spirit pamong, dheweke kudu tansah bisa nindakake gegebengan kaya kang diajarake dening Ki Hajar Dewantara: ing ngarsa sung tuladha, ing madya mangun karsa, lan tut wuri andayani.<br />Unen-unen iki pancen klise lan wis disumurupi dening wong akeh. Ewasemono, durung karuwanyen padha kelingan tegese. Mula ora ana eleke manawa perlu dielingake manawa sacara harfiah sesanti mau ngemu teges ing ngarep menehi conto, ing tengah mbangun tekad utawa karep, lan sing ana ing buri tansah nyengkuyung.<br />Nanging luwih saka kuwi kabeh, bola-bali manut panemune Ki Hajar, pemimpin lan mimpin iku yektine kawicaksanan (wisdom). Mula arepa kepriye cak-cakane, kudu tansah linambaran kawicaksanan mau, amrih ora dadi otoriter nanging dadine demokratis.<br />Banjur ing ngendi dununge panata praja iku? Ora kudu ana ngarep terus senajan pancen jejer minangka pengarep. Sebab yen ana ngarep terus sok-sok lali piye rasane yen ana tengah, apamaneh ana buri. Mula wong kang lagi nata praja iku kudune ya bisa manjing ajur-ajer senajan ora kudu mancala putra mancala putri.<br />Astabrata<br />Kanthi mangkono, wis samesthine manawa saben pamong praja nalika nata praja kudu tansah nindakake astabrata, laku wolu. Iku mono, ing jagad pewayangan, mujudake ajarane Rama marang Destarata nalika arep nglenggahi dhampar keprabon negara Ayodya utawa Begawan Kesawasidi marang Arjuna ing lakon Makutharama.<br />Sepisan, ngenut lakune srengenge. Lire, nduwe sipat panas, kebak energi, lan aweh dayaning urip. Loro, lakune rembulan sing nduwe wujud endah lan asung pepadhang nalikane peteng.<br />Telu, lakune lintang. Lire, darbe wujud endah, dadi rerenggan nalikane wengi sepi, lan bisa dadi pandoming keblat. Papat, lakune angin. Angin mono nduwe sipat ngisi saben papan kothong senadyan papan mau rempit dikaya napa. Lima, lakune mendhung. Katone ireng medeni, nanging yen wis tumurun dadi udan bakal nelesi lan nguripi saben tethukulan.<br />Nem, lakune geni. Geni mono jejeg lan saguh mbakar apa wae. Tegese, ora emban cinde emban siladan nanging ngadeg jejeg kanthi adil. Pitu, lakune samodra kang nduwe sipat jembar tan wangenan lan nampa apa wae. Lire, jembar wawasane lan bisa nampa apa wae kanthi ”dhadha kang jembar”. <br />Dene kang pungkasan, lakune bumi kang duwe watak sentosa lan suci. Mula pamong praja iku sabisa-isa kudu sentosa lair-batine nanging uga ora wigah-wigih nglunturake nugraha marang sapa wae kang duwe lelabuhan. Persis karo unen-unen ìsapa nandur ngundhuhî.<br />Sepisan maneh, kanthi ngenut laku wolu mau, istingarah pemimpin bakal kasil mbangun kawicaksanan kanggo nata praja lan uga njaga prajane dhewe. Ora mung bisa nuntut anane manungaling kawula-gusti, nanging uga manunggaling gusti ing rasane kawula. Utawa, dadi panguwasa sing kumawula, dudu kawula sing kumawasa, apamaneh mendem kuwasa. (35)</p><div style="text-align: justify;"> (Sucipto Hadi Purnomo, dosen Sastra Jawa FBS Unnes/)<br />http://suaramerdeka.com/v1/index.php/read/kejawen/2009/07/19/431/Nata-Praja-Rasa-Kawula <br /></div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4944158966646993141.post-34659517509456702082010-02-23T22:08:00.000-08:002010-02-23T22:10:02.572-08:00Ne(p)su sing Perlu<p style="text-align: justify;"><strong>NALIKA </strong>sing diduweni lan diaji-aji dumadakan didhaku liyan, wis samesthine kita nesu? Nalika sing digantha-gantha lan diupakara jebul dirusak dening tangan culika, wis kudune kita nesu? Nanging ati-ati, merga yen waton nesu, bisa-bisa malah mbatalake laku.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Sabar iku perlu. Nahan hawa nepsu perlu. Nanging ora banjur ateges nesu iku ora perlu. Perlu. Wong perlu nesu, malah bisa diarani kudu bisa nesu. Coba bayangake yen ana wong lanang, mangka ngerti bojone lagi digonjak dening wong lanang liya tetep meneng wae. Sabar alesane. Mesthi bakal nuwuhake tandha pitakon, wong kaya ngono kuwi lanang tenang apa mung lanang-lanangan. Utawa, upama lanang tenan, dudu jinise wong lanang sing nduwe tanggung jawab.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">”Sedumuk bathuk senyari bumi, cilik dijiwit anake, gedhe dijawat bojone, direwangi pecahing jaja wutahing ludira”. Kuwi unen-unen sing kudune dilabuhi saben wong lanang. Klebu, yen perlu kanthi nesu!</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Merga apa? Merga kanthi nesu, temene dheweke lagi nuduhake tanggung jawabe. Uga kewanene. Sebab, mokal wong wani nesu yen ora nduwe kewanen.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Kewanen iku kang dadi landhesane. Kanthi kewanen, kanthi tanggung jawabe, kanthi nesune, pranyata dheweke bisa mratelakake dhiri minangka wong lanang sing ora mung ”rumangsa andarbeni”, nanging uga wani ”angrungkebi”.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Sanajan ”mung” nesu, ora angger wong wani nesu. Sing diwedeni ora merga nesune, nanging sapa sing dinesoni. Gampange, mokal wong bakal nesoni wong liya yen dheweke ora wani karo wong mau. Dene kewanen mau landhesane werna-werna. Upamane merga kekuwatane sing luwih onjo tinimbang sing dinesoni utawa pangkate sing luwih dhuwur. Saora-orane padha. Saupama pangkate luwih endhek, mesthi ana alesan liyane. Yen ora? Nekad jenenge.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Nanging nekad uga ora mesthi ateges ngawur. Merga jroning nekad, sok-sok thukul kekuwatan anyar, kekuwatan sing sadurunge ora kenyana-nyana. Ewasemono, mesthi wae ora saben nekad bakal nuwuhake kekuwatan mengkono lan asile uga bakal apik.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Kekuwatan Triwikrama</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Nesu pancen bisa kanggo nggugah kekuwatan sing sadurunge sumimpen. Mung kanthi nesu, kekuwatan mau ngejawantah. Kuwi yen ing jagad pewayangan asring diarani triwikrama.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Ing lakon Kresna Duta, Prabu Kresna disraya Pandhawa supaya rundhingan karo Kurawa. Disekseni para dewa, Duryudana saguh mbalekake Astina sigar semangka marang Pandhawa. Nanging bareng para dewa kondur makayangan, Duryudana njabel kesaguhane. Layang prajanjen kang wis ditapakastani narendra kekarone, disuwek-suwek. Setyaki, sing ngampingi-nganpingi Kresna, dipontheng-pontheng bala Kurawa. Kapara Duryudana uga aweh sasmita supaya adhi-adhine ngrangket Kresna.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Mesthi wae Kresna nesu. Saka nesune, titisane Dewa Wisnu mau banjur triwikrama malih dadi brahala sing gedhene sagunung anakan. Kurawa bubar salang tunjang katrajang ngamuke Buta Balasrewu sing ora liya malihane Kresna nalika triwikrama mau.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Ora mung Kresna. Prabu Arjunasasrabau uga bisa triwikrama nalika rumangsa dianggep sepele dening Sumantri. Dene Dasamuka, nalika klimaks anggone nesu, uga ngetokake penampilane sing nggegirisi: rai sepuluh utawa sirah sepuluh metu bareng saka awake. Bebarengan karo kuwi, kekuwatan sing ngedab-edabi uga metu.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Triwikrama, yen mirid saka tetembungane, ateges nyawijekake jagad telu manunggal dadi siji utawa telung pecak wis kuwawa nggulung jagade manungsa, jagade denawa, lan jagade dewa. Kanthi mangkono, ateges kekuwatan sing ana dadi matikel-tikel.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Nesu, kanthi triwikrama, pranyata fungsional. Fungsional kanggo nuduhake kekuwatan lan kawibawane. Kanthi mengkono, mungsuh bakal dadi mengkeret kewanene.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Yen ing jagading pewayangan nesu bisa diwujudake kanthi triwikrama, ing jagad kasunyatan, nesu bisa diwujudake kanthi maneka warna. Ana sing nesu kanthi ngamuk, nanging ora kurang uga sing nesu kanthi meneng. Nalika nesu marang sewenang-wenangi Walanda sing ngrampas aksese para blandhong manfaatake alas pejaten lan asile, Samin Surontika milih: meneng, meneb, mantheng, mijeni. Kuwi sing nganti seprene dadi gegebengane sedulur sikep.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Tumrap sing nduwe kekuwatan, bisa wae nesu kanthi ngamuk. Nanging kanggone sing ringkih utawa bakal kalah yen ngamuk, sok-sok mutung dadi pilihan. Iki uga mujudake ekspresine wong nesu, luwih-luwih sing dhasare nduwe watek cegok aten.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Yen ngamuk lan mutung akibate bisa asipat negatif, mesthi wae yen ngono ora kabeh nesu iku perlu merga ora apik. Apik kuwi bisa ditaker, ora mung saka niyate, ora mung saka lakune, nanging uga saka akibat sing ditimbulake. Telu-telune kudu bareng dadi takeran.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Upamane, nesu marang wong sing pancen ora bisa dinesone, ya kanggo apa maneh? Luwih becik energi sing kanggo nesu disalurake kanggo tumindak liyane sing luwih nduwe manfaat.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Ana maneh sing luwih perlu digatekake. Prayoga ora ngadhepi wong nesu kanthi nesu. Ibarate lenga karo geni, ketemu mesthi dadi mak bel. Yen wong nesu ketemu karo wong nesu, mokal karampungane dadi luwih apik.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Semono uga, ora gampang kepancing nepsu iku luwih utama tinimbang nesu. Jalaran saben nesu kerep-kerepe banjur dadi kurang waspada, yen orang malah dadi lali. Mula marang kang nesu, lumrah dikandhani supaya eling.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Merga kebranang ing nepsu, Arya Penangsang ora bisa ngendhaleni dhiri, satemah dadi lali manawa dheweke wis diwanti-wanti Sunan Kudus supaya ora nglungguhi dhampar sing wis dirajah. Semono uga nalika didhawuhi pasa patang puluh dina, ing pungkasane dina tetep wae kepancing nepsu lan nesune.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Klimakse nalika Adipati Jipang iku kudu perang tandhing lumawan Danang Sutawijaya ing tepining Bengawan Sore. Merga kebrongot saka nesune, dheweke lali manawa ora entuk nglangkahi kali gedhe iku. Akhire, merga lali, Arya Jipang nemahi pati mungsuh karo bocah sing manut petung ora ana apa-apane iku.</p><div style="text-align: justify;"> </div><p style="text-align: justify;">Nesu pancen perlu, nanging sisip sembire ana kurang begjane bisa mbilaeni. Nesu pancen perlu, kuwi yen bener niyate, yen pener pangreksane, lan apik uga akibate. Yen ora, mung gawe cabare laku, kayadene cabar-wigare para satriya nalika tapa merga ora kuwawa meper hardaning nepsu lan nesu. Sebab, nesu yen ora kepeneran, bisa-bisa malah gawe gedhe lan gumedhene sing dinesoni. (35)</p><div style="text-align: justify;"> (Sucipto Hadi Purnomo, dosen Jurusan Bahasa dan Sastra FBS Unnes Semarang/) <br /><br />http://suaramerdeka.com/v1/index.php/read/kejawen/2009/08/30/444/Nepsu-sing-Perlu <br /> </div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4944158966646993141.post-29763005140847267422010-02-23T21:43:00.000-08:002010-02-23T21:57:47.878-08:00Angele Kuwasa sing Nguripi<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEizqLR0iyXDNeouuZPb___Zaxa8YVF0dP81adUg2HL4j_5N9TEGK_vnCp1-ik_jcoPkgIpL14aJcH4gx7SdpnsDrko0tEBr1BzWdG8b6ogzlVIfaPGGEHMhrnrtJFHF1JFs53oIhiEe5TU/s1600-h/wayang.jpg"><img style="margin: 0pt 10px 10px 0pt; float: left; cursor: pointer; width: 126px; height: 144px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEizqLR0iyXDNeouuZPb___Zaxa8YVF0dP81adUg2HL4j_5N9TEGK_vnCp1-ik_jcoPkgIpL14aJcH4gx7SdpnsDrko0tEBr1BzWdG8b6ogzlVIfaPGGEHMhrnrtJFHF1JFs53oIhiEe5TU/s320/wayang.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5441682233063685186" border="0" /></a><br /><div style="text-align: justify;">PANGUWASA pancen kuwasa. Ewasemono, panguwasa sing adil paramarta ora mung nuduhake kuwasane, nanging uga nuduhake fungsine minangka sing bisa ngayomi lan ngeyemi, bisa ngaruh lan ngrengkuh, ora mateni nanging nguripi. Ing kene iki banjur panguwasa kudu ngadhepi pilihan sing kala-kala angel, pilihan sing marakake ewuh oya ing pambudi. </div><p style="text-align: justify;">Nalika ngadhepi Ki Ageng Mangir Wanabaya, Panembahan Senapati ngira manawa kanthi utusan Pembayun minangka ‘’dom sumuriping banyu’’, perkarane bakal rampung. Nyatane ora.<br />Pembayun pancen kelakon mlebu ing tlatah Mangir. Pembayun uga kelakon mikat atine wong lanang sing dianggep klilip tumrap Mataram.<br />Jebul, ora mung krenteg lanange Ki Ageng sing kepikat, nanging uga atine Pembayun. Pembayun tresna marang mungsuh bebuyutane ramane. Pembayun kelakon dirasuk dening Ki Ageng saengga ngandheg. Tekan semono, Pembayun banjur walaka manawa dheweke temene putrane Panembahan Senapati.<br />Ketang tresnane marang wong tuwa lan guru lakine, Pembayun banjur mbujuk kakunge supaya sowan ing ngarsane Panembahan Senapati. Angel kanggone Ki Ageng minangkani panyuwune garwane. Minangka panguwasa Mangir, dheweke kudu istikomah marang adeg-adege, merjuwangake laladan Mangir minangka bumi perdikan sing ora bisa direh dening Mataram. Nanging minangka mantu, dheweke kudu nuduhake bekti marang maratuwa.<br />Tumrap Panembahan Senapati dhewe temene ora gampang anggone tumindak. Pancen, nalika Wanabaya sumungkem ing pepadane, sirahe banjur dicandhak lan dibentusake ing watu gilang, ngemasi sanalika. Nanging mutusake tumindak kaya mangkono, temene ora gampang. Sadurunge, Panembahan rumangsa ewuh oya ing pambudi. Tata lair Wanabaya iku mantu, nanging tata batin dheweke satru.<br />Mula, jisime banjur dipetak ing panggonan loro. Saperangan awak ing jero beteng minangka tandha yen diakoni mantu, saperangan awak maneh dipetak ing jaba beteng minangka tandha manawa kepriyea wae Wanabaya iku mungsuh.<br />Mesthi wae pilihan sing ditibakake dening Panembahan dudu sing kalebu win-win solution. Merga ing kono ora ana siji-sijia sing menang. Pancen Panembahan kasil numpes mbalelane Wanabaya, nanging kudu nganggo cara sing ora bisa diarani gentle. Malah cara sing dicakake iku banjur dadi tipikal ‘’bujuk Mataram’’.<br />Pengayomane Brawijaya<br />Apa sing ditindakake dening Panembahan Senapati beda banget karo sing dipilih dening Brwijaya. Pindhane segara, ratu Majapait iku bisa nampa apa wae. Nalika para sunan kepingin nggiyarake agama anyar, sang raja tetep paring kalodhangan, malah ajang jembar sanajan wis urip-ngrembaka Hindhu lan Buddha.<br />Marang pasuwitane Kusen utawa Pecattandha, Brawijaya nampa, kapara paring bumi Terung. Marang Kasan sing mengkone jejuluk Raden Patah, nadyan wis disengkuyung dening para wali, Brawijaya tetep paring bumi Glagahwangi.<br />Nalika kabeh-kabeh sing direngkuh padha ngarepake Majapait, nalika kabeh-kabeh tumindake kepetung bisa ngringkihake kawibawane, Brawijaya ora banjur tumandang kanthi numpes reh-rehane.<br />Kabeh diaruh, kabeh direngkuh. Ora banjur dipithes, ora banjur digiles, senajan upama gelem bebasan suwe mijet wohing ranti. Ing astane Brawijaya, minangka ratu sing gung binathara, apa wae sing dikersakake mesthi kelakone.<br />Sebab apa? Sebab Brawijaya, manut ujaring kandha, kepengin netepi darmaning narendra kang ambeg adil paramarta, bisa agawe sing cedhak manglung sing adoh tumiyung. Panguwasa iku dudu sing bisane mung mateni, nanging kosok baline malah kudu bisa nguripi.<br />Panguwasa utawa pemimpin, adhedhasar konsep ajaran astabrata, ing antarane kudu awatak srengenge. Srengenge pancen panas, kapara minangka sumbere panas. Nanging panas iku temene sumbere penguripan.<br />Kanthi panase srengenge, gegodhongan bisa nindakake fungsine kanggo nganakake fotosintesis. Yen ora ana, mesthi wae proses sumebare saripati pangan sing disedhot lumantar oyod ora bakal lumaku kanthi sampurna.<br />Srengenge kanthi panas lan angete, bisa gawe awak sing sekawit rempuyungen katon giras-seger. Srengenge, kanthi sorot lan padhange, bisa gawe apa wae sing maone remeng-remeng utawa malah peteng ndhedhet, sanalika dadi padhang lan urip banjur katon cetha wela-wela.<br />Ewasemono, kabeh kudu mawa takeran. Panas sing ngluwihi kekuwatane sing ditamani, ora marakake dadi urip nanging malah dadi gosong. Saka gosong mau banjur dadi alum, suwene-suwe mati.<br />Padhang sing ngluwihi saka dayane pandeleng, ora marakake apa-apa dadi cetha nanging malah mblerengi. Yen mung blereng wae relatif ora apa-apa. Nanging yen banjur ngliwati wates, bisa ngrusak mripat yen ora malah nyebabake wuta.<br />Kanthi mangkono, temene nguripi lan mateni iku tipis banget watese. Pecak sing sekawit diarahake supaya bisa nguripi, sisip sembire ana kurang begjane, malah mung gawe pepati. Mula, sakabehing pecak, sakehing tumindak kudu linakonan kanthi kebak ing pangati-ati. Luwih-luwih nalika sing diayomi iku potensial dadi mungsuh munggwing cangklakan.<br />Sanajan jangkepe astabrata iku ana wolu, saora-orane watak srengenge iku kudu enggal-enggap dijangkepi kanthi watak segara. Segara iku ora mung jembar tanpa wates, nanging uga duwe watak bisa nampa apa wae. Embuh resik embuh reged, embuh sangkrah embuh barang sing nduwe kerta aji, kabeh ditampa. Ora mbedak-mbedakake.<br />Dadi panguwasa, minangka pengayoman, ora mung bisa mithes marang sing wis ringkih, ora mung nguripi sing wis katon urip lan ngrembaka. Nanging, panguwasa kudu gelem ngopeni apa utawa sapa wae.<br />Pancen ora gampang. Angel, apamaneh yen kabeh-kabeh sing dipimpin padha rebut bener, padha rebut eksis. Sanadyan mengkone, kanthi nglabuhi lan ngupakara sing dipimpin banjur ing wektu liya bisa dadi bumerang, ora apa-apa. Kuwi resikone dadi pengayoman. Yen ora, apa bedane karo wong dodolan, apa bedane karo sing pikirane mung waton mbathi! (35)</p><div style="text-align: justify;"> (Sucipto Hadi Purnomo, dosen Kabudayan Jawa Jurusan Basa lan Sastra Jawa FBS Universitas Negeri Semar/) <br />http://suaramerdeka.com/v1/index.php/read/kejawen/2009/11/22/466/Angele-Kuwasa-sing-Nguripi- <br /> </div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-4944158966646993141.post-61047786912886991712010-02-23T19:26:00.000-08:002010-02-23T20:13:57.213-08:00Wajik Klethik Gula Jawa<h7>Dening Sindhunata</h7> <span style="font-weight: bold;"><br /><br /></span><div style="text-align: justify;"><span style="font-weight: bold;">SWARGI </span>Ki Nartosabdho nate maringi pasemonan iki: Dadi wong sugih iku ora gampang. Mikir bandhane, ora bisa turu. Bingung, mapanake bandhane. Arep disingidake ngendi wae, kuatir konangan. Saking jibege, dhuwite banjur dijegurake ing jedhing.<br /><br />Pancen kakean bandha iku murugake ati ora bisa tentrem lan marem. Beda lan wong sing ora sugih bandha, senadyan lawange dijarke mengo ngowoh-owoh, dheweke ora kuatir menawa omahe dileboni maling. Umpamaa maling arep nyatroni omahe, bandha apa sing bisa digawa? Wong sing ana ing omahe ya mung barang-barang sing ora ana regane.<br /><br />Iku mau mratelake menawa ajine manungsa iki ora gumantung saka mbrewu lan lubering bandha. Mula ana kawicaksanan Jawa sing unine: Manungsa iku kudu luwih saka bandhane. Yen manungsa mung rebyeg kainteran ing kekarepan, mendah begjane yen omahe bisa dadi luwih apik, kamangka omahe wis gedhong magrong-magrong, utawa mendah gagahe yen duwe maneh montor sing kinclong, kamangka montore wis lima cacahe tur kabeh wis kinclong-kinclong wernane, manungsa kaya mengkono mau sejatine wis kelangan ajine.<br /><br />Wong sing kedanan bandha iku ora nate marem. Persis kaya dene wong sing ngragas ing panganan. Nadyan wis mamah apa wae, isih terus ngelih. Kagandhulan bandha, urip iki dadi nggrenggiyek kabotan sanggan, pepindane uripe dadi sarwa ribed kesrimped bebed.<br /><br />Kanggo wong sing kasrimpung ing bandha iku, para pinisepuh mbiyen maringi piwulang iki marang aku kabeh. Sepisan, wong kudu weruh ing tuju. Lire, apa ta sejatine tujuane uripku ing donya iki. Mesthine dudu kanggo nglumpukake bandha, ning kanggo nggayuh ajining dhiri lan tentreming ati. Saka kuna makuna aku ngreti, menawa ajining dhiri lan tentreming ati iku bakal bisa ginayuh, yen aku gelem ngelungake dhiri lan maringake saperangan bandhaku kanggo sapa sing mbutuhake. Banjur weruh ing tuju uga ateges weruh ing kasampurnaning urip. Cetha menawa kasampurnaning urip iku bisa dak gayuh menawa aku wani nglumpati urip iku, banjur mulih ing Sing Gawe Urip, sing gedhene ngungkuli sakabehing bandhaku ing donya iki.<br /><br />***<br /><br />Supaya ora kasimprung ing bandha, para pinisepuh mbiyen banjur paring piwulang kang kapindo iki: wong kudu weruh ing watese. Manungsa iku ora sarwa bisa, utawa sarwa mikolehi. Kabisan itu ana watese. Ngendi watesing kabisanku? Yen aku bisa mangsuli pitakonan iki, lakuku ora bakal ngalor ngidul tanpa tujuan. Bandha uga ana watese. Pribasane, aku ora bisa nglebokake prabot apa wae ing omahku sing mung cilik ukurane. Yen dak peksa-peksa, wewangunaning omahku mung dadi lan ora pantese. Parandene, yen aku isih tetep meksa, kudune aku nglegewa, menawa rasa srakah wis wiwit sumusup ing awakku. Pancen sumusuping rasa srakah iku alus, ora dak rasakake, weruh-weruh aku wis kebulet ing pepengenan sing ora ana watese. Mula yen aku sadhar, kapan rasa srakah iku wiwit nyusupi aku, aku banjur bisa nggepuk rasa srakah iku, sadurunge rasa mau mrambat lan nyrambahi sakabehing uripku.<br /><br />Banjur, iki piwelinge para sepuh kang katelu: wong kudu weruh ing prelu. Pancen, manungsa iku kerep kajiret ing bandha lan prekara sing sejatine ora prelu kanggo uripe. Yen penganggoku akeh nganti turah-turah, kapan anggonku nganggo. Wong sing ora duwe, nganggone mung iku-iku wae. Ngonoa, dheweke sejatine luwih ngajeni penganggone tinimbang aku sing penganggone luwih-luwih. Aku mung nyimpen penganggoku ing lemari. Nalika aku arep nganggo, bingung anggonku milih. Tundhone, ya nganggo sing iku-iku wae. Coba penganggoku sing mung nganggur mau dak paringake liyan sing mbutuhake, rak banjur terus kajen merga dienggo. Lire piwulang sing katelu iku mratelake menawa apa sing dak duweni iki sejatine luwih akeh tinimbang sing dak prelokake. Katembungake liya: kapreluanku sejatine mung sethithik, mula aku ya ora prelu nduweni barang sing tundhone ora dak prelokake.<br /><br />Ora ngugemi weruh ing tuju, weruh ing wates, lan weruh ing prelu, ya telung prekara iki sing mururagke wong kasandhung ing tumindak korupsi. Pancen, korupsi iku sejatine mung tembung liya kanggo sikep sing ora weruh ing ing tuju, ing wates, lan ing prelu. Kosok baline wong sing ngugemi telung prekara mau, dheweke bakal tinuntun sing marganing kabegjan lan katentremen, sing njalari dheweke bisa mbenerake paribasan iki: Wajik klethik, gula jawa, luwih becik dadi prasaja. <br />http://suaramerdeka.com/v1/index.php/read/kejawen/2010/02/24/481/Wajik-Klethik-Gula-Jawa <br /></div>Unknownnoreply@blogger.com0